Blog literacki, portal erotyczny - seks i humor nie z tej ziemi
Bema pamięci żałobny rapsod
Rapsod - pieśń o bohaterze. Utwór napisany po śmierci Józefa Bema (zmarł 10.XII.1850 w Aleppo w Syrii). Obraz pogrzebu
skonstruował Norwid na wzór pogrzebów dawnych wodzów słowiańskich, a miarę wierszową wzorował na antycznym heksametrze.
Heksametr - w metryce antycznej: wers sześciostopowy,
- polski: wiersz wzorowany na heksametrze antycznym, występujący w rozmaitych formach rytmicznych, używany najczęściej w
funkcji stylizowanej jako sygnał archaicznej epickości i powagi (np. w Konradzie Wallenrodzie: Skąd Litwini wracali ? Z nocnej wracali
wycieczki.).
Norwid: Czemu, cieniu, odjeżdżasz, ręce załamawszy na pancerz
Cytat (pod tytułem): Przysięgę złożoną ojcu po dzień dzisiejszy tak zachowałem.
(Słowa wodza kartagińskiego - Hannibala (247 - 183 p.n.e.) do króla Antiocha o złożonej na żądanie ojca przysiędze, że nigdy nie
pobrata się z Rzymianami.)
Dla Norwida postać Bema była wzorem bohaterstwa w wieku XIX.
Wizja pogrzebu łączy cechy pogrzebów dawnych wodzów germańskich i słowiańskich. Ale wiersz ma głównie charakter paraboli
(przypowieść - utwór o charakterze dydaktycznym przekazujący myśl moralną przez przykład, podobieństwo, bądź alegorię. Odmiana
ta, wzorowana na Bibli służyła głównie homiletyce, popularna też była w literaturze staropolskiej (np. u Piotra Skargi: Kazania
sejmowe))
Według J.W. Gomulickiego:
- zwrotkę V tłumaczy - przykład tak trudej sytuacji historycznej, że trzeba będzie powrócić, wzorem Bema, do przejściowej walki
orężnej,
- zwrotkę VI tłumaczy - nie odnosi się już do pogrzebu Bema, ale do potężnych i stale postępujących korowodów, wzorujących się na
jego bohaterstwie i rycerstwie bojowników wolności, którzy - podobnie jak Jozue z Jerycha - zdobędą >>ujęte snem groby<< (czyli
niedojrzzałe unysłowo i moralnie społeczeństwo) nie za pomocą oręża, ale za pośrednictwem cierpliwego i częstego powtarzania
>>ciągle tych samych postępowych haseł społecznych i politycznych<<
- Wiersz powstał kilka miesięcy po zgonie generała w 1851 r., składa się z sześciu strof.
Stylizacja antyczna - przez wprowadzenie heksametru:
- pierwsza strofa: Czemu cieniu odjeżdżasz ... - pytanie retoryczne
ręce załamawszy... - ukazany ruch
przy pochodniach - światło
co skrami grają... - przenośnia, personifikacja, (światło, ruch), onomatopeja
miecz wawrzynem zielony - metafora
gromnic płakaniem... - personifikacja
polan - (Polacy) - neologizm
rwie się sokół i koń podrywa... - stylizacja średniowieczna, polowanie na sokoły w królewskich gajach i na polach (ruch)
jak tancerz. - porównanie
- Wieją, wieją proporce... - ruch
trąby długie we łkaniu... - uosobienie, przenośnia(kształt, ruch, dźwięk)
... i znaki
pokłaniają się z góry - przerzutnia
z opuszczonymi skrzydłami - przenośnia
jak włóczniami przebite smoki,... - porównanie
Na końcu strofy obecne niedomówienia.
- druga strofa:
...panny żałobne... - nagromadzenie epitetów
ramiona
ze snopami wonnymi... - przerzutnia
choć przed wiekami zrobiona... - (chodzi o drogę na cmentarz) niedomówienie
tłukąc o ziemię wielkie,
gliniane naczynia - onomatopeje, epitety
czego klejnot we łkaniu jeszcze
smętności przyczynia. - onomatopeje, inwersja
- trzecia strofa:
Chłopcy biją w topory - ruch
pobłękitniałe od nieba,... - neologizm (światło, barwa)
w tarcze rude od świateł... - barwa
pod-niebne... - niedomówienie, neologizm
przenośnia
- czwarta strofa:
przenośnia
- czwarta strofa:
...toną... - niedomówienie
wchodząc w światło
księżyca - barwa 4 przenośnie w dwóch wersach
i czernieją na niebie... - barwa, światło
jak gwiazda... - porównanie
chorał ucichł był nagle... - inwersja (czas zaprzeszły)
chorał - muzyczny utwór żałobny
jak fala wyplusnął... - niedomówienie, porównanie
- piąta strofa:
...czeluście... - przerzutnia
aby przesadzić Ludzkość... - graficzne przeznaczenie, podkreślenie tego istotnego fragmentu
rumaka zaprzem, jak starą
ostrogą... - porównanie, niedomówienie
- szósta strofa:
...w bramy bijąc...
gwizdając w szczerby toporów... - onomatopeje, (ruch, dźwięk)
mury Jerycha... - nawiązanie biblijne (biblijny Jozue obalił mury Jerycha za pomocą grania trąb i krzyku swoich żołnierzy)
Serce zemdlałe ocucą - pleśń... - elipsa
.................................................
Dalej - dalej -- - końcowe niedomówienie
W czasie korowodu ciało wpada w czeluść (śmierć), dusza wędruje dalej.
Jest to wiersz o przezwyciężeniu śmierci, o odrodzeniu się na nowo. Ponieważ Bem bił się za wolność, ten korowód będzie budził takie
właśnie uczucia.
Implikacja - składa się z dwóch części: poprzednika zawierającego warunki (przesłanki) i następnika (skutku, wniosku, tezy).
Tutaj: powiązanie, nastepstwo
Charakterystycznymi elementami wiersza są archaizacje, stylizacje języka, a także sytuacji. Stylizacje antyczne: połączenie
pierwiastka antycznego z chrześcijańskim (stylizacja na pogrzeby dawnych (pogańskich) herosów (np. w Iliadzie)).
Nie Bemowi jest ten utwór w istocie poświęcony. Poświęcony jest - Bema pamięci! Zbiorowej, społecznej, aktywizującej przyszłe
pokolenia pamięci o generale (...).
Zaczyna się nowa era w życiu najpierw tej zbiorowości, która w siebie bierze idee Bema - ale też era, w której mają te idee ogarnąć.
Stopniowo cały ten świat, całą ludzkość, budzoną przez kroczący coraz dalej pochód, aż pleśń z oczu zgarną narody. (...) Wiersz
Norwida nie jest zakończony. Uzywa się w sposób znamienny: używa się anafory, rozpoczęcia nowej strofy - te i następne strofy ma
napisać nowa zbiorowość. Koniec wiersza pogrzebowego - staje się początkiem wiersza o pochodzie, o dziejach pochodu, który
przekroczy grób.