Blog literacki, portal erotyczny - seks i humor nie z tej ziemi
Rola poety i poezji w literaturze
Rola poety i poezji w literaturze
Literatura narodziła się z ustnej opowieści ludzi o zdarzeniach mitycznych i historycznych. Początkowo była to pieśń śpiewana przy dźwiękach instrumentu, sławiąca bohaterów i hymn wysławiający jakieś bóstwo.
Powstanie literatury stało się możliwe dopiero wtedy, gdy Grecy przejęli za pośrednictwem Fenicjan pismo prasemickie około VIII w.p.n.e. Powstały wówczas największe poematy epickie starożytności, opisujące wojnę trojańską - Iliada i Odyseja Homera. Kolejne etapy to doskonalenie się liryki i rozwój dramatu.
Liryka narodziła się w starożytnej Grecji na przełomie VII i VI w.p.n.e. Dzisiaj tym terminem określamy jeden z rodzajów literackich, natomiast Grecy nie posługiwali się pojęciem liryka. Arystoteles wyróżniał dwa rodzaje poezji : narracyjną i dramatyczną. Lirykę zaliczał do muzyki, ponieważ wykonywana była w bezpośrednim związku z muzyką. Arystoteles twierdził, że poezja jest sztuką naśladowczą i różni się od nauki, ponieważ dzieła naukowe mówią prawdę, a dzieło naśladowcze ujmuje to, co jest prawdopodobne lub konieczne. Według Arystotelesa poezja działa na odbiorcę dlatego, że sposób przedstawiania przedmiotów, zdarzeń, wzbudza emocje i podziw odbiorcy.
Grecy stosowali dwa terminy dla określenia poezji lirycznej: melika od słowa melos czyli pieśń, śpiew i liryka od słowa lyra, czyli instrument strunowy. W zależności od wykonywania (solowego lub chóralnego) dzielono lirykę na monodię i pieśni chóralne. Poezja meliczna wykształciła szereg gatunków, które ujawniają okoliczności powstania danej pieśni lub sytuację jej wykonania. W kręgu poezji adresowanej do bogów ukształtowały się: hymn (pieśń pochwalna), prozodia (pieśń procesyjna), pean wywodzący się z okrzyków na cześć Apollina i dytyramb, który rozwinął się z okrzyku rytualnego na cześć Dionizosa. Liczne były także nazwy gatunkowe w poezji melicznej, adresowanej do ludzi: skolion - pieśń biesiadna, erotikon - pieśń miłosna, epithalamion - pieśń weselna i tren - pieśń żałobna.
W Średniowieczu liryka odwoływała się zarówno do gatunków charakterystycznych dla twórczości religijnej (hymn) jak i kreowała nowatorskie formy, zwłaszcza w twórczości poetów niemieckich, francuskich i włoskich. Średniowieczna sztuka i literatura zdominowane zostały przez alegorię, która stała się w tej epoce podstawowym środkiem poetyckiego wyrazu. W Średniowieczu dominuje uniwersalizm czyli dążenie do ujednolicenia całości życia społecznego, politycznego i kulturalnego epoki oraz teocentryzm czyli podporządkowanie wszystkiego Bogu.
Największym zabytkiem liryki średniowiecznej jest Bugurodzica. Jest to oryginalne dzieło rodzime, jest hymnem religijnym, ale również bojowym i hymnem państwowym.
W wierszu pt. O zachowaniu się przy stole Przecław Słota przedstawia złożoność i bogactwo kultury polskiego średniowiecza, współegzystencję elementów religijnych i świeckich. W utworze tym szczególną uwagę zwraca fragment poświęcony cnej pani, którą należy czcić ze względu na osobę Matki Boskiej.
Modny w literaturze i sztuce Śreniowiecza był motyw śmierci, np. w wierszu pt. Rozmowa mistrza Polikarpa ze Śmiercią ukazana została śmierć w postaci rozkładającego się ciała kobiety. Wiersz ten mówi o równości wszystkich stanów i grup społecznych wobec śmierci. Przestrzega przed grzesznym życiem i roztacza wizję piekła , które nie ominie tych, którzy nie żyli zgodnie z zasadami etyczno-moralnymi, jakie głosi religia chrześcijańska.
Konsekwencją średniowiecznego uniwersalizmu było ówczesne pojmowanie roli poety i sztuki. Anonimowy twórca, piszący na chwałę Boga, pełnił rolę odkrywcy i propagatora boskich wiecznych prawd. Literatura chrześcijańska kształtowała wzorce osobowe, gloryfikowała postawę człowieka, który odrzucając doczesne sprawy, celem swego życia czyni pośmiertne zbawienie. Celem poezji stało się ukazanie nadrzędnego sensu istnienia.
Złoty wiek kultury polskiej to renesans, ponieważ powstają wtedy pierwsze wielkie dzieła literatury polskiej pióra Reja i Kochanowskiego. Sztuka poetycka renesansu odwoływała się do wzorców antycznych, głównie Arystotelesa. Od starożytnego filozofa przyjęto pojęcie mimesis, oznaczające nakaz naśladowania natury w sztuce. Za wzór pisarze renesansu uznali mistrzów antycznych głównie: Cycerona, Horacego, Owidiusza i Wergiliusza.. Poeci renesansu uprawiali przede wszystkim gatunki cenione w starożytności takie jak: ody, treny, fraszki, pieśni, elegie, hymny, epigramaty, anakreontyki, sielanki .
Jan Kochanowski zwany ojcem poezji polskiej, przeniósł na rodzimy grunt zdobycze starożytnych poetów (fraszki, pieśni, treny).
Cenne wartości dla poety to sława poetycka, która zapewnia nieśmiertelność, cnota, mądrość, służenie ojczyźnie oraz innym ludziom. W swych utworach poeta pisze iż należy cieszyć się z życia i korzystać z niego dopóki można:
Miło szaleć, kiedy czas po temu
nie wolno jednak zapomnieć, że wszystko mija, zwłaszcza rzeczy materialne, ziemskie: bogactwo władza, potęga, uroda:
Nie masz na świecie żadnej pewnej rzeczy
(Pieśń IX)
Autentyczne refleksje w twórczości Jana Kochanowskiego świadczą, iż zdawał on sobie sprawę ze swoich zasług:
nie umrę
... żem się rymy swymi
Ważył zetrzeć z poety co znakomitszymi
I wdarłem się na skałę pięknej Kallijopy
Gdzie dotychmiast nie było znaku polskiej stopy
(Pieśń XXIV)
Mimo, że poeta zmarł przeszło 400 lat temu, jego refleksje nie straciły nic ze swej głębi i mądrości. Uczy w nich dojrzałego stosunku do życia, zachowania proporcji między być i mieć, filozoficznego dystansu wobec cierpień, nieszczęść, bo i one muszą minąć. Mądrość tę zaczerpnął poeta z dzieł uczonych, ale i z obserwacji życia i natury.
Ważną cechą humanisty jest umiejętność zachowania równowagi między potrzebą radowania się urokami życia, a filozoficzną zadumą nad zmiennością losu i fortuny, zapewniająca możliwość znoszenia szczęścia i nieszczęścia po ludzku. Poeta chwali miłość, radość, którą ona daje, a także spokojne, rodzinne, domowe szczęście.
Według Kochanowskiego obserwując przyrodę zdobywa się wiedzę, iż wszystko mija, a także, że w naturze panuje harmonia, która powinna być wzorem dla człowieka:
Serce roście patrząc na te czasy!,
Nie porzucaj nadzieje,
Jakoć się kolwiek dzieje
(Pieśń II ks.I)
Mikołaj Rej W swej rozprawie Żywot człowieka poćciwego wykreował ideał szlachcica ziemianina, omówił wszystkie możliwe przypadki z jego życia, uwzględnił młodość, wykształcenie, małżeństwo, gospodarowanie, udział w sprawach publicznych, wreszcie starość. Jest to portret skończony, wzór do naśladowania, sposób na życie i pozostawienie po sobie śladu na ziemi w postaci rozwiniętego gospodarstwa i cząstki włożonej w całość i pomyślność kraju.
Mikołaj Rej twierdził, że literatura , to dziedzina, która służyć powinna do oświecenia i wychowania odbiorcy.
Lirykę miłosną uprawiał Francesco Petrarca, który napisał słynne Sonety do Laury i tym samym rozpropagował gatunek sonetu i ustalił wzorzec pisania o miłości. Zawdzięczamy mu zestaw metafor : żar uczuć, płomienie miłości, miłość jak śmierć, paradoksy:cierpienie i radość, , ból i słodycz, którą niesie to uczucie.
Mikołaj Sęp-Szarzyński w swych sonetach ukazuje kruchość i marność życia i jego spraw, a zarazem ujawnia niezwykłą tęsknotę za tym życiem. Pokazuje potęgę sił wyższych - a zarazem wierzy w zwycięstwo człowieka. Szarzyński wprowadza motyw poety rozdwojonego, targanego sprzecznościami, niespokojnego i zagubionego pośród tajemnic egzystencji.
Renesans doceniał znaczenie poety i poetyckiej sławy, która zapewniała poecie nieśmiertelność. Nastąpiło podniesienie godności pisarza, który stał się wywyższoną ponad tłum indywidualnością, w przeciwieństwie do będącego w cieniu, anonimowego twórcy średniowiecznego. Renesansowi teoretycy postulowali czystość języka i stylu oraz nakazywali stosowanie charakterystycznych dla literatury antycznej środków stylistycznych.
W baroku dominowały cztery rodzaje poezji: poezja metafizyczna, której przedstawicielem był Mikołaj Sęp-Szarzyński - ten typ poezji krążył wokół odwiecznego pytania: człowiek - cóż to jest?. Odpowiedzi ubierali poeci w rozmaite środki literackie, nie unikali grozy i makabry, ich twórczość cechował intelektualizm, powaga tematu. Drugi typ poezji to poezja światowych rozkoszy jej przedstawicielami byli: Hieronim Morsztyn i Jan Andrzej Morsztyn. Była to poezja optymistyczna, bo zauważała że dramat jednostki polega na szybkości przemijania, lecz przy tym głosi, że rozkosze ziemskie - to dar od Boga i że należy z nich korzystać. Trzecim typem poezji jest poezja ziemiańska jej przedstawicielem jest Wacław Potocki, który głosił pochwałę natury, stoicką zasadę umiaru, a wieś prezentował jako miejsce ucieczki od problemów świata doczesnego. Czwarty typ poezji to poezja mieszczańsko-plebejska, która przedstawiała rolę człowieka w machinie społecznej, jego postawę wobec konfliktów i uroków miast, aż wreszcie uniwersalne prawa ludzkie.
Metafizyczna poezja baroku pełna jest lęków, niepokoju, bo zachwiała się renesansowa wiara w porządek i ład świata. Wpłynęły na to także e wojny religijne i kontrreformacja. Człowiek poczuł się zagubiony, stał się niepewny, boi się życia i jego przeciwności, choć jednocześnie chciałby korzystać z jego urody. Rozdarty przeżywa wewnętrzne konflikty, szuka spokoju w Bogu i otuchy w myśli o nieśmiertelności. Nastroje te odbiły się także w dworskim nurcie poezji barokowej.
W literaturze oświecenia poeci ofiarowują swe pióra, by zwalczać przejawy sarmackiego zacofania, ciemnoty oraz powierzchownego przejmowania obcych wzorów. Poeci starali się wybierać takie gatunki literackie, za pomocą których można było bawić i uczyć: bajka, satyra, poemat heroikomiczny itp.
Moralizatorski charakter bajek I. Krasickiego polega na ukazaniu pod postaciami zwierząt wielu uniwersalnych ogólnoludzkich wad i piętnowaniu ich w puentach np. w bajce Szczur i kot poeta ośmiesza ludzką skłonność do wysłuchiwania pochlebstw dalekich od prawd), w ten sposób bajka współgrała z racjonalistycznym i krytycznym nastawieniem większości pisarzy i służyła programowi reform. W satyrach pisarze krytykowali w sposób bardziej bezpośredni i konkretny wady Sarmatów (I.Krasicki Pijaństwo), cudzoziemszczyznę (I.Krasicki Żona modna), zacofanie i ograniczone horyzonty umysłowe szlachty (A. Naruszewicz Chudy literat), zepsucie obyczajów, niemoralność, odrzucenie narodowych tradycji (I. Krasicki Świat zepsuty).
W literaturze okresu oświecenia rozpowszechniła się także liryka miłosna, sentymentalna, której twórca był Franciszek Karpiński zwany poetą serca. Jego twórczość obejmuje: sielanki, erotyki, elegie, wiersze patriotyczne i religijne. Do najpiękniejszych utworów Karpińskiego nalezą wiersze miłosne. Poeta za pomocą bardzo prostych słów opisywać swoje intymne przeżycia. W swych wierszach poeta przedstawia wewnętrzne rozterki zakochanego ze zjawiskami budzącej się do życia przyrody (Tęskność na wiosnę), więź człowieka z naturą, tęsknotę za prostotą życia w kontakcie z przyrodą. W swych sielankach i pieśniach erotycznych Karpiński bardzo poważnie traktuje miłość. Wyznaje swego rodzaju filozofię o wszechwładzy miłości, tworzy mit na jej temat. Daje temu wyraz w wierszu pt. Trzeba się kochać:
Trzeba się kochać, wszystko co gada,
Co tylko żyje, co sobą włada,
Tymi prawami rządzi się wiecznie.
Trzeba się kochać, trzeba koniecznie.
Karpiński pisał także utwory patriotyczne, w których przedstawiał obraz narodowych nieszczęść i obraz nędzy, ruin. Świadczy to o pisarskim poczuciu obowiązku poety i o współczuciu dla cierpiących i biednych.
Literatura romantyczna ma szczególnie oryginalny wyraz. Wiąże się on z koncepcją poezji ustalonej przez ideał epoki. Twórca romantyczny to człowiek obdarzony nadzwyczajnymi właściwościami. Jego warsztat poetycki stanowią spontanicznie wyrażone, ukształtowane w słowa uczucia poety. W literaturze romantycznej nie przestrzega się czystości gatunku literackiego. Nikt nie ustala też zasad komponowania. Romantycy nie sięgają do ustalonych wcześniej zasad kompozycji utworów.
Poezja staje się przekazem dążeń bohatera i mówi o ideałach, które nim kierują. Celem bohaterów jest odzyskanie wolności i autonomii państwa. Kierowanie tymi, którzy chcą zdążyć do celu nie jest łatwe. Poezja ma ich zagrzać do walki, ma stać się siłą polityczną, przewodniczką narodu. W poezji romantycznej uwidacznia się sposób bezpośredniego wyznania poety. Poeta staje się podmiotem lirycznym utworu. Najbardziej znane utwory, w których poeta romantyczny oddaje obraz swojego wnętrza i w których pokazana jest rola poezji, to wiersz J. Słowackiego Testamant mój, fragment Dziadów cz. III - Wielka Improwizacja A. Mickiewicza oraz Nie-Boska komedia Z. Krasińskiego.
Podmiot liryczny wiersza Testament mój, mówi, co zrobił w swym życiu, jakie ideały nim kierowały. Żałuje tylko, że nie pozostawił po sobie żadnego dziedzica :
...ani dla mojej lutni, ani dla imienia
Rozkazuje jednak:
Lecz zaklinam, niech żywi nie tracą nadziei
I przed narodem niosą oświaty kaganiec,
A kiedy trzeba na śmierć idą po kolei
Jak kamienie przez Boga rzucone na szaniec
Taki jest poeta romantyczny, a rola, jaka ma do spełnienia, to dać przykład postępowania innym, ze swojej postawy uczynić wzorzec. W Beniowskim Słowacki wyznaje:
Chodzi mi o to, aby język giętki
Powiedział wszystko, co pomyśli głowa;
Bohater Dziadów cz. III Konrad mówi, że poezja jest mu potrzebna do wyrażenia tego wszystkiego, co piękne, mądre i ważne, a czego ludzie nie zauważają. Według niego tylko poeta jest obdarzony umiejętnością odbioru i przekazu ludziom piękna i prawdy. Cel poety i poezji to przekazanie wartości wszechświata, zbudzenie ludzkości do działania i udzielenie jej pomocy w walce o wolność.
Poeta romantyczny to wyjątkowy człowiek, który nie może, jak zwykły śmiertelnik posiadać rodziny. Bycie poetą to nieszczęście dla jego najbliższych, ma on bowiem duże wymagania, żyje w innym wymiarze, który trudno dopasować do tego, w którym żyją zwykli ludzie. Bohater Nie-Boskiej komedii nie może pogodzić swoich obowiązków męża i poety. Ziemskość życia przeszkadza idealności i wielkości poezji.
Według Cypriana Kamila Norwida poezja ma być wyrazem prawdy i oryginalności, a nie powinna wyrażać marzeń i opisywać jedynie piękna.
Poeci doby pozytywizmu nie ptrafili się wyzwolić spod presji tradycji romantycznej, ani nie potrafili spożytkować swych twórczych inspiracji. Ograniczali się najczęściej do kopiowania romantycznych poetyzmów. Twórczość poetycka pozytywizmu to głównie dzieło osób, dwojga poetów, którzy pozostali w świadomości potomnych jako natchnieni reprezentanci niepoetyckich czasów pozytywizmu. Są to Adam Asnyk i Maria Konopnicka.
Poezję Adama Asnyka można podzielić na cztery motywy problemowe:
Liryka miłosna, która jest poezją uczucia niespełnionego, niedopowiedzianego. Asnyk przedstawia pierwsze drgnienie serca lub ból po utracie ukochanej osoby (Między nami nic nie było). Drugi motyw to piękno tatrzańskiej przyrody. Wiersze poety utrwalają piękno regionu, zawierają refleksję, jaka rodzi się we wrażliwej wyobraźni pod wpływem piękna górskich krajobrazów. Trzeci motyw to motyw powstania styczniowego. W utworach brzmią: rozpacz i pesymizm, czasem nawet bluźnierstwo wobec ojczyzny, sąd nad ideologią romantyczną. Czwarty to nurt refleksyjno-filozoficzny, w którym poeta skonstruował własna koncepcje filozoficzną, w której zdefiniował przeszłość, przyszłość, zagadnienia przemijalności i postępu.
Maria Konopnicka w swej poezji ukazuje nędzę, ciemnotę, demoralizację ludu. . Poeta według Konopnickiej to duchowny rzecznik narodu. Sprawa ojczyzny, walki z wynarodowieniem jest dla niej bardzo ważna. Konopnicka to poetka -patriotka (jest autorką Roty). Jest ona spadkobierczynią romantyków, jest gotowa przyznać im rację w kwestii mesjanizmu poety i walki o naród.
Rozwijający się w okresie pozytywizmu naturalizm nie stracił swojego wpływu u schyłku XIX w. Naturaliści twierdzili, że literatura powinna naśladować rzeczywistość, w sposób ścisły i szczegółowy odtwarzać zaobserwowane fakty, dążyć do fotograficznej wierności. Nie powinno być tematów, które są zakazane dla literatury, pisarz powinien sięgać również do najciemniejszych, intymnych i drażliwych spraw ludzkiego życia. Pisarz podobnie jak uczony, szuka przede wszystkim prawdy, ukazuje rzeczywistość w sposób obiektywny, nie sądzi jej i nie ocenia.
Ideały estetyczne i koncepcje poety zawarł w swych utworach francuski poeta Charles Baudelairea. Poeta ten zafascynowany był złem i brzydotą:
wszystko jest przepaścią, czyn, żądza, marzenie, słowo
(Otchłań)
Podstawową własnością poezji Baudelairea jest sprzeciw wobec rzeczywistości, protest przede wszystkim natury moralnej. Wyraża się on w sprzeciwie wobec niepokonanego zła, wobec upadkowi wartości moralnych, wobec zanikania dobra. Autor często kontrastuje brzydotę z pięknem. Poezję pojmował jako sposób życia, miała ona ukazywać trudne problemy ludzkiej egzystencji. Twierdził, że życiu towarzyszy niustanny strach przed śmircią. Przemijający czas zbliża człowieka ku śmierci.
Swoją problematyką Baudelairea wywarł wpływ na twórczość Tetmajera i Kasprowicza. W hymnie Tetmajera Na Anioł Pański - idzie samotna dusza polem nie wiadomo dokąd i po co - jest to alegoria człowieka, który błądzi po ścieżkach życia bez celu.
W sonetach Kasprowicza samotny krzak tuli się do ściany - lęka się, boi tchnienia burzy. Spróchniałą limbę toczą pleśnie. Róża i limba obrazują niepewność i grozę życia, współistnienie piękna, brzydoty i rozpadu. W hymnach (np. Święty Boże) poeta przedstawia wędrówkę cierpiących ludzi. Wizja śmierci ludzi, przyrody i poety wskazują na bezsens życia.
Mit artysty i sztuki głosił przede wszystkim Stanisław Przybyszewski, który uważał iż sztuka powinna być uniwersalna, a nie moralizująca, bawiąca czy pouczająca. Głosił on hasło: sztuka dla sztuki, które wyznaczało sztuce nadrzędną wartość, cel istnienia dla samej siebie, bez żadnych przyziemnych, utylitarnych celów. Sztuka jest ponadczasowa, jest absolutem i posiada cechy metafizyczne. Według Przybyszywskiego artysta jest kapłanem sztuki, pierwszym prorokiem i powinien wyzbyć się on chęci przewodzenia, czy też służeniu społeczeństwu, idei lub celom narodowym. Przybyszewski pragnął uwolnić sztukę od jakichkolwiek związków ze społeczeństwem, twierdził, że sztuka prawdziwa nie może pełnić roli służebnej, musi posiadać wartość autonomiczną. Sztuka tworzona wyłącznie dla sztuki może posiadać charakter międzynarodowy ze względu na swoją uniwersalność i piękno.
W poezji okresu dwudziestolecia międzywojennego można wyróżnić dwa główne nurty: awangardowy i tradycyjny. Poeci awangardowi dążąc do przeciwstawienia się poezji biernie refleksyjnej, do wizji pełnej siły i dynamiki , opiewali w swoich wierszach gorączkową pracę maszyn i rąk ludzkich, wysiłek człowieka w opanowaniu materii. Uważali iż sztukę należy dostosować do cywilizacji, jej wiodącymi tematami powinny być: Miasto, Masa, Maszyna. Ponadto poeci awangardowi wierzyli w przyszłość, uwolnili się od przeszłości.
W poezji tradycyjnej dominuje ideał młodości, siły twórczej i przyjaźni, które mają zastąpić manifesty programowe. Tradycjonaliści nie odrzucali tradycji, lecz gloryfikowali ją , zaznaczali ważność języka polskiego dla narodu i państwa polskiego, podkreślali rolę, jaką mają do spełnienia artyści. Pozostawieniem śladu po sobie według tradycjonalistów jest poezja, która przetrwa wszystko, jest trwała i przynosi sławę (Do losu J. Tuwim).
Wiersz W. Broniewskiego pt. Poezja - to poetycki wykład w sprawie poezji, w którym poeta określa jej cele:
Ty przychodzisz jak noc majowa,
biała noc, noc uśpiona w jaśminie,
i jaśminem pachną twoje słowa
i jaśminem sen srebrny płynie
(...)
To za mało!, Za mało!, Za mało!
Twoje słowa tumanią i kłamią
Piersiom żywych daj oddech zapału!
Wiew szeroki i skrzydła do ramion!
W. Broniewski odrzuca romantyczna poetykę delikatną i słodką, a wskrzesza poezję tyrtejską - nakazuje jej walczyć, szarpać sumienia, niepokoić, występować przeciw złu.
Kolumbowie nawiązując do poezji tyrtejskiej nadawali swojej twórczości rangę czynu moralnego, odpowiadającego czynowi zbrojnemu. W swej poezji Kolumbowie ukazywali tragizm przeżyć młodego pokolenia porażonego wojną, wyrażali żal za utraconą młodością i jej ideałami, skontrastowali świat miłości, radości i młodości ze światem okrucieństwa, wyrażali żal za utraconą młodością i jej ideałami.
Tadeusz Różewicz pisze, że poezja współczesna to walka o oddech. W świecie zła, poczucia obcości, zaniku i przemieszania wartości poezja musi walczyć o wartości moralne. Poecie przypada rola i obowiązek odpowiedzialności za najistotniejsze ludzkie wartości
Czesław Miłosz w swej twórczości zachowuje dystans wobec historii, odrzuca katastrofizm oraz romantyczną tradycję tyrtejska w liryce inspirowanej wojną (piosenka o porcelanie, Piosenka o końcu świata). Poeta w swej twórczości poszukuje uniwersalnych prawd, dąży do ocalenia fundamentalnych wartości, protestuje przeciwko historii, polityce, przeciwstawia się zbrodniom i obojetności wobec nich (Campo di Fiori, traktat moralny, piosenka o porcelanie).
Wisława Szymborska w swoim przemówieniu z okazji wręczenia jej Nagrody Nobla powiedziała:
... poezja nie odwołująca się do uczuć stadnych, poezja, której racją bytu jest obcowanie sam na sam z czytelnikiem, musi pozostać sobą , odporna na wszelkie techniczne mutacje. Imam nadzieję, że w sumie nie wyjdzie na tym źle. Przynajmniej dopóki rodzić się będą ludzie z nie zatraconą jeszcze zdolnością czytania.
Z wypowiedzi tej wynika, że poezja sama musi bronić swego bytu w multimedialnej kulturze naszych czasów.
Powyższy materiał literacki przedstawia, jak pracowicie nasi przodkowie uprawiali grunt poezji, jak pieczołowicie gromadzili środki, by możliwie jak najlepiej wyrażać myśli i uczucia. Ich praca musi budzić szacunek. Każdy wiersz to ogrom wysiłku i pracy nad polskim ogrodem poezji. Nie byłoby dzisiejszych osiągnięć bez żmudnej pracy naszych poprzedników. Wspólcześni poeci dysponują ogromnym zasobem środków i doświadczeń. Ciąży też na nich wielka odpowiedzialność, bo muszą nie tylko utrzymać gospodarstwo poezji w dobrym stanie i nie dopuścić do bankructwa, ale wzbogacić go o nowe środki i zdobycze. Powinni pamiętać o tym także czytelnicy i cenić dziedzinę, w której kultura polska ma osiągnięcia na skalę światową, o czym świadczą Nagrody Nobla dla W. Szymborskiej i Cz. Miłosza
Konrad Walenrod jako typowy bohater romantyczny. Rola poety i poezji.
Tragiczne wewnętrzne rozdarcie, cechujące osobowość Konrada, Wynika z istniejącego w jego psychice konfliktu pomiędzy racjami historycznymi a moralnymi zasadami. Bohater poświęcając się idei zemsty , zdaje sobie sprawę, że jedyną drogą postępowania, jaką może wybrać, jest metoda lisa, czyli walka podstępna i zdradziecka.
Decydując się na nieuczciwą walkę , Konrad wykracza przeciwko etosowi rycerskiemu, zasadom religii chrześcijańskiej i prawom etyki, w których zasadność wierzy. Odegranie zasadnej roli w historii, bohater okupi moralną klęską. Dokonane czyny stają się dla niego powodem do dumy i pychy, ale także wzbudzają w nim wstręt do samego siebie i znużenie. Konrad odsuwa się od ludzi, ucieka w samotność i pijaństwo.
Tragiczny konflikt między racjami historii a zasadami etycznymi doprowadza do samobójczej śmierci Wallenroda, będącej jedynym logicznym dopełnieniem jego życia.
Jednym z tematów Konrada Wallenroda jest rola i znaczenie poezji w życiu narodu. Bezimienna, przekazywana ustnie z pokolenia na pokolenie pieśń gminna, pełni w utworze trojaką funkcję: zagrzewa do czynu, stanowi spoiwo łączące tradycję ze współczesnością oraz podtrzymuje pamięć o wielkich czynach i historii narodu. Poezja w rozumieniu Halbana , to ważny element Świadomości narodu. Siła poezji wynika z jej niezależności i ponadczasowego charakteru. Samobójstwo Konrada nie oznacza śmierci jego czynu. Wallenrod stanie się wzorcem postępowania dla przyszłych pokoleń.
-Bohater wyrzeka się własnej osobowości, tożsamości
-przez wiele lat żyje w kłamstwie i dwulicowości
-postępowanie bohatera nie jest zgodne z jego wartościami etycznymi, godzi w honor rycerski
-jest świadomy tego iż zmuszony został do popełnienia czynu nieetycznego poświęcając się dla dobra ojczyzny
-determinizm historyczny
-Wallenrod podejmuje "lisią walkę" wyznając zasadę , że cel uświęca środki
-"słowo ciałem się stało , a Wallenrod belwederem"
-poezja nie przemawia do Niemców, pojmują oni jedynie wierzchnią warstwę; sama poezja stanowi narzędzie spisku i zemsty, inaczej przemawia do wtajemniczonych sojuszników a inaczej do wroga
-egzaltacja bohatera
-bohater skłócony z otoczeniem , tak naprawdę pozostaje sam
-samobójcza śmierć bohatera