Blog literacki, portal erotyczny - seks i humor nie z tej ziemi
"Dziady" jako arcydramat romantyczny.
"Dziady" Mickiewicza są uważane za wzorcowy utwór romantyczny (czyli arcydramat), gdyż wykazuje się wszelkimi ważnymi cechami, które są typowe dla późniejszych utworów romantycznych;
Najważniejsze są to: synkretyzm rodzajowy (dramat w części II, epika w opowieściach duchów, liryka w improwizacji) oraz gatunkowy (opowiadanie, monolog, wiersz, powieść poetycka, komedia itp.);
Zerwanie z klasycyzmem, wiążące się z odrzuceniem zasad decorum (odpowiadania stylu tematowi), trzech jedności (wielowątkowość, wielomiejscowość ale głównie w części III), zmianą koncepcji tragizmu (nie ma fatum ponad bohaterami, brak dwóch całkiem równoważnych wartości, mimo to nie jest pewien swojego wyboru i ma cały czas niepewność, aha - nieszczęśliwie zakochany) i struktury artystycznej (akty i sceny są, ale nie ma, lub zmieniono podstawy istnienia chóru);
Pojawiają się brak powiązań przyczynowo skutkowych, luźna i otwarta kompozycja, fragmentaryczność, ważne przemieszanie realizmu z fantastyką, co ma być kreacją świata, w którym współistnieją ludzie i siły nadprzyrodzone;
Kreuje nowego, specyficznego bohatera romantycznego;
Wszystko to powoduje, że "Dziady", mimo nazwania ich dramatem, są niesceniczne, a to głównie ze względu na problemy techniczne i małą wciągalność widza w akcję (która jest tragicznie fragmentaryczna)
"Dziady" jako dramat romantyczny.
Dramat:
Jeden z trzech podstawowych rodzajów literackich. Charakteryzuje go dialogowość i wielopodmiotowość, na ogół także fabularność. Dramat wywodzi się z starogreckich obrzędów religijnych ku czci Dionizosa. Jego główne formy klasyczne to tragedia, komedia, dramat satyrowy. W średniowieczu rozwijał się dramat liturgiczny, ściśle związany z obrzędami religijnymi i przeważnie odgrywany w kościele. Wzory dramatu antycznego podjęła tragedia renesansowa (Odprawa posłów greckich) oraz tragedia i komedia francuskiego klasycyzmu w XVII w (Corneille, Racine, Moliere). Odmiennie od nich ukształtowała się twórczość Szekspira, który wyrobił swój własny styl nazwany później dramatem szekspirowskim. W połowie XVIII w. powstał dramat mieszczański, który wprowadził nowego, prostego bohatera oraz jego zwykłe otoczenie (Lessing, Diderot).
Dramat romantyczny:
Odmiana dramatu, przeciwstawiająca się konwencjom klasycznym, a nawiązująca do dramatu szekspirowskiego i melodramatu. Ośrodkiem kompozycji stawał się bohater, wokół niego skupiały się luźno powiązane ze sobą sceny, ukazujące dzieje psychiki, wewnętrzne konflikty. Dramatyzm łączył się tu z liryzmem, nastrojowością; realizm rodzajowy z fantastyką i groteską; tragizm z fantastyką i groteską; tragizm z komizmem. Wielkie problemy metafizyczne powodowały wprowadzenie przestrzeni otwartej, pojawiały się sceny z udziałem tłumów. Charakterystyczne dla dramatu romantycznego było mieszanie różnych technik, tonacji i stylów, co pozwalało wyrażać dysonansową wizję świata.
"Dziady" jako dramat romantyczny:
Brak jedności czasu, miejsca i akcji (akcja niejednolita, wielowątkowa, w dowolnym czasie, w wielu miejscach).
Luźna kompozycja (odrębne sceny, z których każda ukazuje jakiś nowy aspekt rzeczywistości).
Występowanie samodzielnych epizodów luźnoa z akcją powiązanych (monolog liryczny IV cz. zastępujący akcję, która tu prawie nie istnieje).
Występowanie zbiorowości na scenie (kaplica cmentarna, scena więzienna).
Łączenie świata realnego ze światem pozaziemskim (sceny realistyczne i fantastyczne, wizyjne).
Bohater romantyczny (na tle bohatera zbiorowego - narodu; poeta: samotny, tajemniczy, wrażliwy, wybitny indywidualista, skłócony ze światem, niezrozumiały przez otoczenie, nieszczęśliwie zakochany, przemieniony w bojownika o dobro ogółu, kochającego ojczyznę i samotnie walczącego o szczęście narodu).
Synkretyzm rodzajowy - połączenie rodzajów literackich (liryki, epiki, dramatu).
Dominowanie pierwiastka lirycznego (monolog Gustawa, pieśni uwięzionych studentów wileńskich, Wielka Improwizacja).
Szekspiryzm - zmienność języka, nastrojowości i stylu w utworze (scena więzienna, widzenie Ewy, salon warszawski).
Łączenie elementów podniosłych ze scenami nasyconymi komizmem, satyrą, drwiną, groteską (patos W.I., groteskowe rozmowy diabłów).
Elementy ludowości.
Czynniki spajające dramat w jedną całość:
Tytuł utworu;
Główny bohater;
Rola obrzędu dziadów;
Wspólna idea nierozwiązalnego związku, jaki istnieje między światem żywych a światem zmarłych;
"Konrad Wallenrod i Konrad z trzeciej czesci "Dziadów" jako typowi bohaterowie romantyczni"
"Konrad Wallenrod" Adama Mickiewicza powstawal w latach 1825-1827 w czasie pobytu poety na zeslaniu w Rosji.
Adam Mickiewicz, zeslany za dzialalnosc patriotyczna, bolesnie odczuwal utrate ojczyzny, stad pisze dramat "Konrad Wallenrod".Mottem tegoz dramatu jest:
"Sa dwa sposoby walczenia:
Trzeba byc lisem i lwem".
Jakie cechy posiada bohater romantyczny?
Nierozumiany przez nikogo, wyobcowany, nieszczesliwy w milosci, konczy czesto samobójstwem, bojownik o sprawy kraju.
Glówny bohater utworu, typowy dla literatury romantycznej bedzie rozdarty pomiedzy ojczyzna a rodzina.Wybierze ojczyzne,dla której zaryzykuje swój honor.Mozna mówic o prometeizmie, walce z silami wyzszymi w imie milosci do kraju.
Konrad byl postacia zlozona.Charakteryzowal sie dwoistoscia charakteru.
W mlodosci trafil na dwór ksiecia Kiejstuta, poslubia jego córke Aldone.
Ale wobec rozpaczliwego polozenia Litwy porzuca wszystko.Wybrany Wielkim Mistrzem Krzyzackim, moze zrealizowac swój podstepny plan.Przybiera imie zabitego rycerza Konrada, zdobywa zaufanie Krzyzaków i w koncu doprowadza ich do zguby.Wyrzuty sumienia poglebiaja sie i doprowadzaja go do samobójstwa.W walce wewnetrznej pozostaje sam.Dwoistosc charakteru stanowi jego zgube.
Nie radosc, milosc ukochanej zony Aldony,lecz podstep i zdrada sa jego dzialaniem.
Jest postacia bezkompromisowa, a szkoda, bylby wspanialym, oddanym, wrazliwym dla swojej rodziny, ale zapamietal slowa wyrazajace walke przeciw wrogom: "Sa dwa sposoby walczenia: trzeba byc lisem i lwem".
Bohaterem romantycznym nastepnego dramatu "Dziady,czesc III" jest Gustaw-Konrad.Utwór powstal równiez pod wplywem wydarzen politycznych, a poswiecony glównie wspólwiezniom zmarlym na zeslaniu."Dziady,czesc III" powstaly w Dresden w 1832 roku, stad nazwa "drezdenskie".
Dramat mial na celu ukazanie walki o wolnosc.Glówny bohater, Gustaw-Konrad w trzeciej czesci "Dziadów" przeistacza sie w Konrada - z nieszczesliwego kochanka w bojownika o wolnosc.W celi wieziennej zapisuje swoja metamorfoze: "Umarl Gustaw - narodzil sie Konrad".
W mlodosci Gustaw to czlowiek wrazliwy, samotny, nierozumiany przez ludzi,wyobcowany i nieszczesliwie zakochany.Sylwetka przypomina w tym okresie Konrada Wallenroda.
Gustaw, odtracony przez ukochana, skrzywdzony, przeistacza sie z nieszczesliwego kochanka w bojownika o wyzwolenie narodu.Poswieca sie dla dobra ogólu, dazy do spelnienia swojej misji, roli Mesjasza.Nawet mord, bluznierstwo i zdrada sa najwazniejszymi skladnikami jego walki.Takim bluznierczym czynem Konrada jest wystapienie przeciw Bogu w Wielkiej Improwizacji.Konrad chce zyskac "rzad dusz" i sprawowac najwyzsza wladze:
"Ja i ojczyzna to jedno
Nazywam sie Miljon - bo za miljony
kocham i cierpie katusze".
a dalej zwraca sie wprost do Boga
"Nie jestes Ojcem Swiata
ale (diabla glos)... carem!"
Bohater romantyczny nie wygrywa, nie osiaga postanowionego celu, lecz takze nie przegrywa, gdyz jego idea okazuje sie zwycieska.
Tragiczna smierc Konrada i Konrada z "Dziadów" byla w czasach zaborów wskazówka do walki o niepodleglosc.
"Księgi narodu i pielgrzymstwa polskiego" A. Mickiewicza.
Jak widać z tytułu, dzieło to składa się z dwóch części : "Ksiąg narodu polskiego" i "Ksiąg pielgrzymstwa polskiego". Obie stanowią jednak całość pod względem ideowym i pod względem artystycznym. "Księgi" są właściwie polityczną rozprawą ujętą w kształt prozą pisanego poematu.
"Księgi narodu polskiego" mają podtytuł "Od początku świata aż do umęczenia narodu polskiego", który mówi o tym, że część ta poświęcona jest zagadnieniom historycznym, ogarniającym czasy od początku istnienia ludzkości na ziemi do klęski powstania listopadowego. Jest to wielki system historiozoficzny, ukazujący dzieje ludzkości jako dzieje wolności. Postęp w życiu historycznym ludzi pokrywa się z kolejnymi losami wolności, która na początku panowała niepodzielnie. Ale po okresie wiary w jednego Boga i okresie powszechnej wolności nadeszły czasy niewoli i despotyzmu, kiedy większość narodów dostała się pod rządy imperium rzymskiego. Dopiero nadejście Chrystusa i jego męczeńska śmierć przyniosły znowu zwycięstwo idei wolności. Ale "królowie zepsuli wszystko", bo przywracając rządy despotyczne szerzyli niewolę; nadeszły więc ponownie czasy okrucieństwa i ucisku. Jedynym narodem, który nie poddał się niewoli, była Polska, gdzie panowała tolerancja religijna i gdzie ludy wchodzące w skład państwa żyły w swobodzie. Królowie uznali więc Polskę za największego wroga i wydali na nią wyrok śmierci; a był to okres panowania "szatańskiej trójcy", tj. państw Świętego Przymierza : Rosji, Prus i Austrii. Zabijając Polskę, trójca ta zabiła wolność, było to więc grzechem nie tylko politycznym, ale i religijnym. Jednak Polska nie umarła. Nadejdzie dzień, kiedy powstanie ona do życia politycznego, a dzień ten będzie początkiem nowej epoki, w której wszystkie ludy będą wolne i szczęśliwe.
Jak z tego krótkiego streszczenia widać, Mickiewicz przeprowadza historyczną analogię między okresem poprzedzającym pojawienie się Chrystusa a współczesnością. Rolę ówczesnych cezarów rzymskich odgrywa "trójca szatańska". Chrystusem, który zniszczy panowanie zła i rozpocznie nową epokę, jest naród polski. Łatwo dostrzec w takim ujęciu historii pogłębienie tych idei mesjanistycznych, które poznaliśmy już w Widzeniu księdza Piotra w III części "Dziadów". Oczywiście podporządkowując dzieje swojej koncepcji mesjanistycznej, Mickiewicz nie zwracał uwagi na wierne odtworzenie faktów dziejowych.
Część druga utworów, tj. "Księgi pielgrzymstwa polskiego", poświęcona jest całkowicie współczesności emigracyjnej. W kolejnych przypowieściach, skomponowanych na wzór przypowieści biblijnych, rozwija Mickiewicz ideę mesjanistyczną, ukazując emigrację polską jako realizatorkę nowej epoki w świecie.
W charakterystyce emigracji, mimo wytknięcia jej wad, wyraźna jest także jej idealizacja, tak jak w "Księgach narodu..." został wyidealizowany naród polski w przeszłości. Widząc w emigrantach polskich apostołów wolności, Mickiewicz przeciwstawia ich innym narodom, którym zarzucał liczne wady, jej brak zdolności do poświęcania się, pogoń za pieniądzem, egoizm. W dużym stopniu ta krytyka narodów zachodnich uderza w zasady ustroju kapitalistycznego, a wezwanie do zgody narodowej ma źródło w poglądach demokratycznych poety, zbliżonych do programu społecznego Lelewela - prezesa Komitetu Narodowego Polskiego, stronnictwa skupiającego zwolenników demokracji.
Zakończenie "Ksiąg pielgrzymstwa..." wyraźnie mówi o celu dzieła. Poeta wzywa braci żołnierzy, aby czytali tę ewangelię pielgrzymstwa, by mogli stać się godnymi apostolstwa wolności w świecie.
"Czytajcie je, bracia-wiara-żołnierze; a ci, co są między wami starsi, których nazywacie podoficerami, czyli namiestnikami, niech wam objaśniają i wykładają".
Ten cel zadecydował o formie "Ksiąg..."; mają one budowę i styl wzorowane na "Nowym Testamencie", co nadaje dziełu powagę "Pisma Świętego" i czyni je przystępnym dla "maluczkich", dla których przede wszystkim było przeznaczone.
Przyjęcie "Ksiąg..." na emigracji było raczej chłodne. Lewicy nie odpowiadała religijno-mesjanistyczna treść dzieła, prawica nie mogła przyjąć bez zastrzeżeń haseł demokratycznych i rewolucyjnych. Natomiast wielkie wrażenie wywarł utwór na cudzoziemcach; przetłumaczony został na francuski, angielski, niemiecki i na wszystkie języki słowiańskie (nawet rosyjski !!!). Jak pisze Zofia Stefanowska "[...]w kulturze europejskiej zajmują "Księgi ..." poczesne miejsce wśród manifestów idei rewolucyjnych i narodowowyzwoleńczych."
W kwietniu 1833r. Mickiewicz objął stanowisko redaktora naczelnego "Pielgrzyma Polskiego" i od tego momentu pismo, do tej pory przede wszystkim informacyjne, stało się pismem politycznym o programie zbliżonym do demokratycznych haseł Lelewela. W swej publicystyce Mickiewicz wzywał ludy do solidarnej walki z despotyzmem, do udzielania pomocy Polakom jako bojownikom o wolność na świecie, pisał przy tym, że "Polak jest naturalnym demokratą i republikaninem", krytycznie oceniał rzeczywistość monarchii europejskich, w których rządy sprawowała burżuazja. Niejedną uwagę poświęcił także sprawom emigracji polskiej, wzywając ją, jak poprzednio w "Księgach...", do zgody i do poświęcania się dla dobra ojczyzny.
"Podróże Mickiewicza"
Okres podróży Mickiewicza obejmuje lata 1829-1832. W połowie maja 1829r. Mickiewicz opuścił Rosję na statku odpływającym z Kronsztadu (dawny port w pobliżu Petersburga).
Śpieszył się, ponieważ policja otrzymała rozkaz cofnięcia mu paszportu. Na pełnym morzu poczuł się swobodnie - był wolny. Przez Lubekę i Hamburg podążył do Berlina, gdzie w czasie miesięcznego pobytu wysłuchał kilku wykładów wybitnego filozofa Hegla. Na początku pobytu w Niemczech napisał do pani Szymanowskiej, wspominając w liście jej córkę Celinę - przyszłą swoją żonę. Z paniami tymi zaprzyjaźnił się w czasie swojego pobytu w Rosji. Z Berlina pojechał do Drezna, Pragi (gdzie spotkał się z czeskim poetą Vaclavem Hanką). W Karlowych Varach (Karlsbad) spotkał Antoniego Odyńca, który towarzyszył mu w dalszej podróży. Dalej podróż Mickiewicza biegła do Weimaru, gdzie odwiedził wielkiego niemieckiego poetę Goethiego. A po obejrzeniu przedstawienia "Fausta" Mickiewicz opowiedział Odyńcowi, że często myślał o napisaniu "Pana Twardowskiego". Później pojechali do Bom, gdzie Mickiewicz odwiedził Augusta W.Schlegla (niem. krytyk literacki i językoznawca). Dalszą podróż odbył przez Szwajcarię, przez przełęcz Spligen do Włoch. W czasie tej podróży napisał piękny wiersz liryczny pod tytułem "Do... Na Alpach w
Dziady cz.III jako dramat o buncie przeciwko przemocy.
Plan:
1.Tło polityczno-społeczne w czacie powstania Dziadów cz.III .
a)upadek powstania listopadowego
b)likwidacja polskich instytucji
c)emigracja na zachód Europy lub przesiedlenia do Rosji
2.Martyrologia młodzieży polskiej na przykładach:
a)historii 10-letniego chłopca (historia Sobolewskiego)
b)cierpienia Cichowskiego i Rollisona
3.Ja i ojczyzna to jedno - jako przykład hasła patriotycznego.
a)Konrad- Wielka Improwizacja jako przykład buntu wobec Boga
4.Widzenie Księdza Piotra-proroctwo.
a)wiara w nadejście wybawiciela
b)młodzież jako ziarno
5.Moskale - przyszli buntownicy.
6.Tyrteizm w literaturze romantycznej.
7.Przyczyny, dla których Dziady są dramatem o buncie przeciwko przemocy.
a)sytuacja polityczna kraju
b)cierpienie młodych ludzi
c)historiozoficzny sens sc.V.
-Polska predestynowana do roli Chrystusa narodów
c)Konrad jako wulkan uczuć
***
Dlaczego cz.III Dziadów Adama Mickiewicza jest dramatem o buncie przeciwko przemocy? Niewątpliwie duży wpływ na charakter utworu miała sytuacja polityczna . Dziady powstały w roku 1832,czyli zaledwie w rok po upadku powstania listopadowego. Polacy przestali wierzyć w swoje siły. W kraju i po za jego granicami narastał coraz większy pesymizm. Polskie instytucje zostały zamknięte albo włączane w rosyjską strukturę administracyjną. Większa część Polaków opuszcza kraj lub zostaje przesiedlona do Rosji. Taka sytuacja sprawiła , że wiele osób nie potrafiło przeciwstawić się naciskowi ze strony władz carskich. Grażyna Królikiewicz pisze:
Największą groźbą dla bytu narodowego jest oswajanie się społeczeństwa z niewolą i takie formy zgody na rzeczywistość, jakie ukazuje Mickiewicz w scenach: w Salonie warszawskim oraz na Balu u Senatora.
Autorka przestrzega nas przed potęgą imperatora. Daje nam wyraźnie do zrozumienia, że nie powinniśmy biernie przyjmować praw i zasad ,jakie oferuje nam rząd rosyjski.
Czytając Dziady, bardzo łatwo zauważyć, że głównym tematem utworu jest martyrologia młodzieży polskiej. Przykładem tyranii stosowanej w stosunku do dzieci jest scena opisana przez Jana Sobolewskiego. Bohater opowiadania to dziesięcioletni chłopiec. Głowa jego była ogolona , na nogach ciążyły mu żelazne łańcuchy, których nie mógł podnieść. Żaden z funkcjonariuszy nie zareagował na skargi chłopca. Takie sytuacje zdarzały się bardzo często, dlatego nikt nie zwracał na nie uwagi. Owszem , policmajster podszedł i sprawdził, jak ciężki jest łańcuch, ale według przyjętych norm, waga dziesięciu funtów była odpowiednia dla małoletniego więźnia. Sytuacje takie jak opisana powyżej były przykładem ogromnego okrucieństwa w stosunku do dzieci. Tak młode osoby nie mogły stanowić zagrożenia dla Rosji. Adam Mickiewicz pisząc trzecią część Dziadów, chciał uzmysłowić całemu społeczeństwu, że nie należy biernie przyglądać się terroryzmowi i prześladowaniu, w wyniku którego ginie wiele młodych ludzi. Niektórzy z nich mają kochające rodziny, które nie powinny dopuścić do powtórzenia się takich sytuacji.
Losy Cichowskiego jak i Rollisona były równie bolesne jak wywózki na Sybir. Przesłuchaniom, którym byli poddawani towarzyszyły straszliwe tortury. Zarówno Cichowski jak i Rollison prezentowali typ ludzi, którzy są bezgranicznie oddany swoim ideałom. Głęboka wiara w odzyskanie wolności dodaje im sił w walce z bezwzględnością cara. Pozostają wierni swoim przekonaniom, mimo iż mogą za to zginąć. Aktywna postawa Rollisona w stosunku do sytuacji politycznej ujawnia się podczas rozmowy Nowosilcowa z Pelikanem i Doktorem . Fragment omawianej konwersacji brzmi tak:
Senator
(do Pelikana)
Nic nie wyznał?
Pelikan
Prawie nic; - zęby tylko zacisnął,
Krzyczy, że nie chce skarżyć niewinnych przyjaciół.
Ale z tych kilku słów odkrywa się wiele -
Widać , że ci uczniowie - jego przyjaciele.
Senator
Cest juste: jaki upiór!
Doktor
Właśnie powiedziałem , że młodzież zarażają szałem,
Ucząc ich głupstw: na przykład starożytne dzieje !
(Sc. VIII, w.86-91)
Z tego cytatu wynika , że jest wiele osób, których celem staje się nauczanie. Dzięki odpowiedniemu programowi edukacji coraz więcej młodych Polaków mogłoby zrozumieć sens walki o wolność ojczyzny. Zaborcy właśnie takiej postawy się obawiali. Człowieka inteligentnego, wierzącego w pewne ideały jest bardzo trudno zniszczyć nie tylko psychicznie, ale też fizycznie. Bo przecież dla człowieka walczącego o niepodległość nawet śmierć nie jest przeszkodą. Maria Straszewska tak opisała ten problem .:
Poezja romantyczna [...] Apoteozowała heroizm cierpienia i działania, walki i poświęcenia aż do ofiary życia włącznie, jak w pamiętnym przykazaniu Słowackiego << A jeśli trzeba, na śmierć idą po kolei Jak kamienie os Boga rzucane na szaniec...>> Przybliżała miłość i śmierć. Spoiła patriotyzm z fanatycznym umiłowaniem wolności. Jako impuls działania nader często występował w naszym romantyzmie motyw rozpaczliwej zemsty, karmionej nienawiścią do wroga. Ta tonacja, podana przez Konrada Wallenroda, pobrzmiewa w Dziadach.
Jak już wcześniej wspomniałam, sytuacja polityczna miała istotny wpływ na charakter utworów romantycznych. Uczucie patriotyzmu dominowało wśród XIX-wiecznej młodzieży, dlatego Mickiewicz, jako romantyk, odczuwał potrzebę uwydatnienia tego uczucia w Dziadach cz.III. Grażyna Królikiewicz ma na ten temat takie zdanie.:
Historyczne warunki, w jakich rozwija się literatura polskiego romantyzmu , powodują, że jej najważniejszym postulatem staje się w tym momencie patriotyzm. Jest on przede wszystkie wewnętrzną formą uczuciowości romantycznej. Mickiewicz w postaciach Konrada Wallenroda i Gustawa-Konrada tworzy typ bohatera, który powiada: <>, i który nie może znaleźć szczęścia w domu , w ognisku rodzinnym , <>.
Fragment ten mówi o miłości do ojczyzny, czyli o patriotyzmie. Ojczyzna staje się niejako matką, a każde dziecko chce jak najlepiej dla swojej rodzicielki. Konrad poprzez wypowiadany monolog w scenie II, chce uświadomić Bogu, że bardzo zależy mu na szczęściu ojczyzny i jej mieszkańcach. Bunt przeciwko przemocy jest skierowany nie tylko w stronę cara ,ale również w stronę Stwórcy. Konrad upatruje w Bogu przyczynę swoich nieszczęść. Jednym ze sposobów walki z tyranią ma być aktywny udział w zmaganiach z despotycznymi rządami. Czasami jest to uczestnictwo fizyczne , a niekiedy intelektualne. Drugi sposób walki jest o wiele trudniejszy , ponieważ należy się wykazać sprytem i dobrą znajomością słabości przeciwnika. Oczywiście, aby ta praca była owocna, trzeba mieć bardzo dobrą motywację. Tą motywacją staje się patriotyzm.
Z całą pewnością widzeniom Księdza Piotra towarzyszy wiara w to , że kiedyś nadejdą lepsze czasy. Widzenia te mają charakter proroczy. Proroctwa częściowo sprawdzają się (Ksiądz Piotr przepowiada nagłą śmierć Doktora, tak też się dzieje) , dlatego mamy powody przypuszczać, że widzenie się sprawdzi. Ksiądz Piotr widzi upadek państwa polskiego, które jest porównane do męki Chrystusa. Zaborcy to oprawcy wywożący młodych chłopców na północ. Chłopcy mają uosabiać Polskę, która przegra podczas powstania listopadowego. Jednak wśród wielu młodych ludzi znajduje się dziecko. Dziecko to wyrośnie na obrońców narodów. Wiara w nadejście bohatera o imieniu czterdzieści i cztery pobudza coraz silniejsze uczucie patriotyzmu i poczucia wspólnoty. Wiara ta dodaje nam siły w walce z przemocą. Natomiast Alina Witkowska widzi we wszystkich młodych ludziach przyszłych wyzwolicieli narodu polskiego. Porównuje ich do ziarna, które pod dobrą opieką wyrośnie na prawdziwych wyzwolicieli narodu, a pisze o tym w ten sposób.
Więźniowie- to optymistyczny krąg mitów wegetatywnych mówiących o wieczystym odradzaniu się natury.
Wszyscy jesteśmy cząstką natury , dlatego tak jak ona możemy się odradzać. Po ciemnej nocy nadejdzie słoneczny dzień. Jednak nie możemy pozwolić, aby nocne koszmary zniszczyły nas zupełnie, dlatego powinniśmy się im przeciwstawić.
Nie tylko Polacy czuli nienawiść do rządów carskich. Przeciwnikami polityki prowadzonej przez cara byli również Moskale. Mogłoby się wydawać, że mieszkańcom Rosji despotyczne prawa w ogóle nie przeszkadzają. W rzeczywistości było inaczej, bardzo dobrze opisuje to poniższy cytat:
Spotkam ludzi z rozrosłymi barki,
Z piersią szeroką, z otyłymi karki;
Jako zwierzęta i drzewa północy,
Pełni czerstwości i zdrowia, i mocy.
Lecz twarz każdego jest jak ich kraina,
Pusta, otwarta i dzika równina;
I z ich serc, jako z wulkanów podziemnych,
Jeszcze nie przeszedł ogień aż do twarzy,
Ani się w ustach rozognionych żarzy,
Ani zastyga w czoła zmarszczkach ciemnych.
Z przytoczonego fragmentu wynika, że jednak nie do końca byli oni zimni i nieczuli. Jednak w głębi duszy byli pełni energii, która tylko czekała na odpowiedni moment aby uzewnętrznić się.
Tyrteizm w literaturze romantycznej oznaczał najwyższy ideał człowieczeństwa: połączenie twórczości i czynu, oraz głosił tożsamość myśli i działania; te założenia zdecydowanie różnią polski nurt narodowy romantyzmu od kontemplatywno-analitycznych nurtów romantyków zachodnich.
Z powyższego cytatu wynika, że Dziady cz.III to utwór o charakterze tyrteiskim, opisującym czym jest na prawdę życie w bólu i cierpieniu. Z tego opisu tyrteizmu wnioskuje, że nie należy biernie przyglądać się nieszczęściu. Należy działać tak, aby efekty były jak najbardziej zadowalające.
Dziady cz.III to utwór o buncie przeciwko przemocy. Wydarzenia historyczne były jednym z głównych elementów, dla których ten dramat nabrał buntowniczego charakteru. Poza tym cierpienie młodego człowieka jest wystarczającym czynnikiem, dla którego powinno się zaprzestać takiego działania jak tyrania. Życie drugiego człowieka jest o wiele ważniejsze niż dobra materialne, a przecież takie był cel polityki carskiej. Historiozoficzny sens sceny V sprawił, że walka nabrała sensu. Jednocześnie Polska stała się krajem predestynowanym do roli Chrystusa narodów. Miano wybawiciela Europy sprawiło, że Polacy zaczęli odczuwać chęć walki w obronie wolności. Konrad w Wielkiej Improwizacji mówi o sobie jako o wulkanie uczuć, a my przecież wiemy , że wulkan kiedyś wybuchnie, czyż nie był to dobry moment?
Bibliografia:
1. Dziady cz.III. -Adam Mickiewicz
2.Mickiewicz słowo i czyn- Alina Witkowska
3.Okresy literackie- pod redakcją Jana Majdy
4.Romantyzm- Maria Straszewska
Adam Mickiewicz był wielkim twórcą epoki romantyzmu.
Adam Mickiewicz był polskim twórcą epoki romantyzmu. To właśnie jemu zawdzięczamy szereg przepięknych utworów. Moim celem będzie udowodnieni romantycznego charakteru, napisanych przez Mickiewicza, ballad i romansów.
Główną cechą utworów romantycznych jest ludowość.
W balladzie pt. Świteź poeta zamieszcza ludową prawdę, że za zło złoczyńca musi ponieść karę. W ten sposób wyraża swój zwrot ku ludowi.
W kolejnym utworze pt Świteźanka również zawarta jest prawda ludowa mówiąca, że niedotrzymanie przysięgi pociąga za sobą karę. Jednym z głównych bohaterów jest chłopiec z ludu, który był strzelcem w borze, a akcja utworu rozgrywa się na łonie natury, co świadczy o ludowym charakterze ballady.
Ludowość w balladzie Lilie to prawda ludowa mówiąca, że zbrodnia pociąga za sobą karę oraz wiara w przenikanie się świata żywych i świata zmarłych.
Romantyczność to utwór, w którym poeta bardzo mocno odwołuje się do ludu. Bohaterem jest Karusia, dziewczyna ze wsi. Akcja utworu rozgrywa się na wiejskim rynku, na którym zgromadzeni są mieszkańcy wsi. W utworze przedstawione są również prawdy ludowe oraz ludowe widzenie świata. Obecny jest duch zmarłego Jaśka, co ma potwierdzić wiarę w przenikanie się światów żywych i zmarłych.
W balladzie pt. Rybka głównym bohaterem jest dziewczyna z ludu, którą porzucił ukochany dla księżnej z dworu. Inną cechą świadczącą o romantycznym charakterze tej ballady jest fantastyka. Porzucona dziewczyna zamienia się w rybę, która co wieczór przybiera postać pół ryby pół kobiety, aby nakarmić swoje małe dziecko. Nieuczciwy kochanek zaś wraz ze współmałżonką zostaje zamieniony w kamień.
Z fantastyką mamy również do czynienia w balladzie pod tytułem Świteź. Spotykamy w niej nimfę zamieszkującą jezioro, która opowiada zebranym historię zalanej wodą osady. Bardzo ważną rolę w utworze odgrywa przyroda- to właśnie ona wymierza i wykonuje karę na zbrodniarzach.
Obecność nimfy to również cecha ballady pt. Świtezianka. W tym wypadku nimfa staje się obiektem uwielbienia pewnego chłopca. Nimfa wystawia go na ciężką próbę, której chłopak nie podołał, a co stało się przyczyną tragedii obojga. Akcja tego utworu rozgrywa się na łonie przyrody.
Elementy przyrody odgrywają bardzo ważną rolę w balladzie Lilie. To właśnie tytułowe lilie posadziła morderczyni na grobie zamordowanego męża i to one zerwane przez jego braci przywołują go ze świata zmarłych.
Kolejnym elementem świadczącym o romantyczności ballad jest osadzenie ich akcji w średniowieczu. Cechą tą charakteryzują się m.in. ballady: Lilie i Świteź
Bardzo ważną cechą ballad jest romantyczna miłość, niestety zarówno w balladzie Rybka jak i w balladzie Świtźanka kończy się ona tragicznie w skutkach dla obojga zakochanych.
W balladach Świteź i Świteźanka zawarte jest renesansowe przekonanie o niemożności poznania świata do końca.
Z krytyką oświeceniowych metod poznawania świata spotykamy się w wierszu Romantyczność.
Wszystkie przedstawione przeze mnie ballady charakteryzują się synkretyzmem rodzajowym, czyli połączeniem liryki, epiki i dramatu.
Adam Mickiewicz-życie i twórczość
Mickiewicz Adam (1798-1855), polski poeta, publicysta. Uważany za największego pisarza polskiego, jednego z tzw. "wieszczów".
Młodość w Rosji
Studia na Wydziale Literatury Uniwersytetu Wileńskiego. 1819-1823 nauczyciel w szkole powiatowej w Kownie. Współzałożyciel Towarzystwa Filomatów 1817. Za działalność w tajnych, patriotycznych związkach młodzieżowych więziony 1823-1824 w byłym klasztorze Bazylianów w Wilnie. Zesłany do centralnych guberni Rosji 1824.
Po krótkim pobycie w Petersburgu, gdzie zaprzyjaźnił się m.in. z przyszłymi dekabrystami - K.F. Rylejewem i A.A. Bestużewem, odesłany do Odessy, przebywał tam do 1825, odbywając wycieczkę na Krym, w wyniku czego powstały Sonety odeskie i Sonety krymskie.
1825-1828 w Moskwie, zatrudniony w kancelarii generał-gubernatora. 1828 w Petersburgu, gdzie wydał w tymże roku Konrada Wallenroda i 1829 Poezje (tom 1-2), poprzedzone polemiczną rozprawą O krytykach i recenzentach warszawskich.
Lata emigracji
1829 udał się w podróż po Europie. Na wieść o wybuchu powstania listopadowego usiłował przedostać się do Królestwa Kongresowego, ale po upadku powstania wrócił w 1832 do Paryża.
Brał udział w licznych inicjatywach naukowo-kulturalnych i patriotycznych. Później zniechęcony sporami i kłótniami w polskim środowisku odsunął się od działalności publicznej. 1834 ożenił się z Celiną Szymanowską, z którą miał sześcioro dzieci.
Od 1839 wykładał literaturę łacińską w Akademii w Lozannie. 1840 objął nowo utworzoną katedrę literatur słowiańskich w paryskim Collčge de France. W 1844 zawieszony w funkcjach profesora z powodów politycznych (demokratyczne poglądy i propagowanie towianizmu).
1848 przebywał w Rzymie i podczas audiencji wezwał papieża Piusa IX do poparcia walki ludów o wolność i sprawy polskiej. Utworzył wtedy legion polski (istniał do 1849), który miał stanowić zalążek oddziału powołanego do walki o niepodległość. W Składzie zasad wyłożył ideologię tego ruchu: radykalne reformy demokratyczne w Polsce, np. nadanie chłopom ziemi i powszechność praw obywatelskich.
Współzałożyciel i redaktor naczelny dziennika La Tribune des Peuples (Trybuna Ludów 1849), sympatyzującego z ideałami socjalistycznymi. Na skutek interwencji ambasady rosyjskiej pismo zostało zawieszone. Po zamachu stanu 1851 poddany nadzorowi policyjnemu i usunięty z Collčge de France.
Po przystąpieniu Francji do wojny krymskiej (1854) udał się w 1855 do Stambułu, aby wesprzeć powstanie legionu polskiego do walki z Rosją. Zmarł najprawdopodobniej na cholerę i został pochowany na cmentarzu polskim w Montmorency. 1890 prochy poety złożono w krypcie katedry wawelskiej.
Twórczość poetycka
W okresie młodzieńczym pisał utwory będące przeróbkami i przekładami z Woltera, np. powstały w 1817: Mieszko, książę Nowogródka (fragmenty wydano 1908 i 1925, całość 1948), pierwszy wydrukowany wiersz Zima miejska (Tygodnik Wileński 1818) wiersze o charakterze programowym, m.in.: Oda do młodości (powstała 1820 pt. Do młodości, krążyła w odpisach, pierwodruk 1827 w Polihymnii).
Za manifest i początek romantyzmu polskiego uznano wydany 1822 tom 1 Poezji, zawierający głośne Ballady i romanse. 1823 ukazał się tom 2 Poezji, zawierający Grażynę oraz część II i IV Dziadów, a 1826 w Moskwie wyszły Sonety. Owocem podróży po Europie po opuszczeniu Rosji był tom 3 Poezji (1833).
Powstanie listopadowe i jego upadek zainspirowało znane utwory, np. poemat Reduta Ordona. Opowiadanie adiutanta (1832, pierwodruk w Poezjach S. Garczyńskiego, Paryż 1833). W 1832 w Dreźnie powstała część III Dziadów (pierwodruk w tom 4 Poezji, Paryż 1832). Księgi narodu polskiego i pielgrzymstwa polskiego (1832) kreśliły wizję posłannictwa Polski w dziejach (mesjanizm polski) oraz zadania emigracji.
Twórczość poetycką Mickiewicza kończy w zasadzie wielki poemat epicki (epopeja narodowa) Pan Tadeusz, czyli Ostatni zajazd na Litwie. Historia szlachecka z 1811 we dwunastu księgach wierszem (pisany z przerwami 1833-1834, wydany tom 1-12 w Paryżu 1834). Późniejsze wiersze, wśród nich tzw. liryki lozańskie, powstałe 1839-1840, nie zostały opublikowane za życia pisarza.
Dramaty
Dramaty, jak Konfederaci barscy (napisany po francusku, w polskim przekładzie wystawiony w Krakowie 1872). Wykłady w Collčge de France - Literatura słowiańska, potocznie zwane Prelekcjami paryskimi z lat 1840-1844, wydane na podstawie stenografów i notatek słuchaczy w całości pt. Les Slaves (tom 1-5, Paryż 1849, przekład polski tom 1-2, Paryż 1842-1843, tom 1-4, Poznań 1850-1851). Przekłady, np. Giaura i Korsarza G. Byrona.
Zbiorowe wydania utworów
Wiele wydań zbiorowych, m.in. Pisma (tom 1-11, 1860-1861), Dzieła (tom 1-6, 1893-1911), Dzieła wszystkie (tom 4-7, 9, 11, 13, 14, 16, 1933-1938, tzw. wydanie sejmowe, pozostałe tomy przygotowane do druku uległy zniszczeniu 1944), Dzieła. Wydanie narodowe (tom 1-16, 1948-1955), Dzieła (w setną rocznicę śmierci - tom 1-16, 1955).
Dzieła sfilmowane
Sfilmowano utwory: Czaty (1920) i Pan Tadeusz (1928). W 1919 podjęto pierwszą adaptację dzieła, której jednak nie ukończono). T. Konwicki zrealizował film Opowieść o ŤDziadachť A. Mickiewicza. Lawa (1989).
Adam Mickiewicz-życie i twórczość
Mickiewicz Adam (1798-1855), polski poeta, publicysta. Uważany za największego pisarza polskiego, jednego z tzw. "wieszczów".
Młodość w Rosji
Studia na Wydziale Literatury Uniwersytetu Wileńskiego. 1819-1823 nauczyciel w szkole powiatowej w Kownie. Współzałożyciel Towarzystwa Filomatów 1817. Za działalność w tajnych, patriotycznych związkach młodzieżowych więziony 1823-1824 w byłym klasztorze Bazylianów w Wilnie. Zesłany do centralnych guberni Rosji 1824.
Po krótkim pobycie w Petersburgu, gdzie zaprzyjaźnił się m.in. z przyszłymi dekabrystami - K.F. Rylejewem i A.A. Bestużewem, odesłany do Odessy, przebywał tam do 1825, odbywając wycieczkę na Krym, w wyniku czego powstały Sonety odeskie i Sonety krymskie.
1825-1828 w Moskwie, zatrudniony w kancelarii generał-gubernatora. 1828 w Petersburgu, gdzie wydał w tymże roku Konrada Wallenroda i 1829 Poezje (tom 1-2), poprzedzone polemiczną rozprawą O krytykach i recenzentach warszawskich.
Lata emigracji
1829 udał się w podróż po Europie. Na wieść o wybuchu powstania listopadowego usiłował przedostać się do Królestwa Kongresowego, ale po upadku powstania wrócił w 1832 do Paryża.
Brał udział w licznych inicjatywach naukowo-kulturalnych i patriotycznych. Później zniechęcony sporami i kłótniami w polskim środowisku odsunął się od działalności publicznej. 1834 ożenił się z Celiną Szymanowską, z którą miał sześcioro dzieci.
Od 1839 wykładał literaturę łacińską w Akademii w Lozannie. 1840 objął nowo utworzoną katedrę literatur słowiańskich w paryskim Collčge de France. W 1844 zawieszony w funkcjach profesora z powodów politycznych (demokratyczne poglądy i propagowanie towianizmu).
1848 przebywał w Rzymie i podczas audiencji wezwał papieża Piusa IX do poparcia walki ludów o wolność i sprawy polskiej. Utworzył wtedy legion polski (istniał do 1849), który miał stanowić zalążek oddziału powołanego do walki o niepodległość. W Składzie zasad wyłożył ideologię tego ruchu: radykalne reformy demokratyczne w Polsce, np. nadanie chłopom ziemi i powszechność praw obywatelskich.
Współzałożyciel i redaktor naczelny dziennika La Tribune des Peuples (Trybuna Ludów 1849), sympatyzującego z ideałami socjalistycznymi. Na skutek interwencji ambasady rosyjskiej pismo zostało zawieszone. Po zamachu stanu 1851 poddany nadzorowi policyjnemu i usunięty z Collčge de France.
Po przystąpieniu Francji do wojny krymskiej (1854) udał się w 1855 do Stambułu, aby wesprzeć powstanie legionu polskiego do walki z Rosją. Zmarł najprawdopodobniej na cholerę i został pochowany na cmentarzu polskim w Montmorency. 1890 prochy poety złożono w krypcie katedry wawelskiej.
Twórczość poetycka
W okresie młodzieńczym pisał utwory będące przeróbkami i przekładami z Woltera, np. powstały w 1817: Mieszko, książę Nowogródka (fragmenty wydano 1908 i 1925, całość 1948), pierwszy wydrukowany wiersz Zima miejska (Tygodnik Wileński 1818) wiersze o charakterze programowym, m.in.: Oda do młodości (powstała 1820 pt. Do młodości, krążyła w odpisach, pierwodruk 1827 w Polihymnii).
Za manifest i początek romantyzmu polskiego uznano wydany 1822 tom 1 Poezji, zawierający głośne Ballady i romanse. 1823 ukazał się tom 2 Poezji, zawierający Grażynę oraz część II i IV Dziadów, a 1826 w Moskwie wyszły Sonety. Owocem podróży po Europie po opuszczeniu Rosji był tom 3 Poezji (1833).
Powstanie listopadowe i jego upadek zainspirowało znane utwory, np. poemat Reduta Ordona. Opowiadanie adiutanta (1832, pierwodruk w Poezjach S. Garczyńskiego, Paryż 1833). W 1832 w Dreźnie powstała część III Dziadów (pierwodruk w tom 4 Poezji, Paryż 1832). Księgi narodu polskiego i pielgrzymstwa polskiego (1832) kreśliły wizję posłannictwa Polski w dziejach (mesjanizm polski) oraz zadania emigracji.
Twórczość poetycką Mickiewicza kończy w zasadzie wielki poemat epicki (epopeja narodowa) Pan Tadeusz, czyli Ostatni zajazd na Litwie. Historia szlachecka z 1811 we dwunastu księgach wierszem (pisany z przerwami 1833-1834, wydany tom 1-12 w Paryżu 1834). Późniejsze wiersze, wśród nich tzw. liryki lozańskie, powstałe 1839-1840, nie zostały opublikowane za życia pisarza.
Dramaty
Dramaty, jak Konfederaci barscy (napisany po francusku, w polskim przekładzie wystawiony w Krakowie 1872). Wykłady w Collčge de France - Literatura słowiańska, potocznie zwane Prelekcjami paryskimi z lat 1840-1844, wydane na podstawie stenografów i notatek słuchaczy w całości pt. Les Slaves (tom 1-5, Paryż 1849, przekład polski tom 1-2, Paryż 1842-1843, tom 1-4, Poznań 1850-1851). Przekłady, np. Giaura i Korsarza G. Byrona.
Zbiorowe wydania utworów
Wiele wydań zbiorowych, m.in. Pisma (tom 1-11, 1860-1861), Dzieła (tom 1-6, 1893-1911), Dzieła wszystkie (tom 4-7, 9, 11, 13, 14, 16, 1933-1938, tzw. wydanie sejmowe, pozostałe tomy przygotowane do druku uległy zniszczeniu 1944), Dzieła. Wydanie narodowe (tom 1-16, 1948-1955), Dzieła (w setną rocznicę śmierci - tom 1-16, 1955).
Dzieła sfilmowane
Sfilmowano utwory: Czaty (1920) i Pan Tadeusz (1928). W 1919 podjęto pierwszą adaptację dzieła, której jednak nie ukończono). T. Konwicki zrealizował film Opowieść o ŤDziadachť A. Mickiewicza. Lawa (1989).
Analiza Wielkiej Improwizacji.
Prowidencjalizm - przekonanie , iż historia jest wyłącznie wynikiem wyroków boskich , a nie sferą ludzkiego działania . Bez względu na poczynania człowieka , na jego plany i precyzję ich wykonania - finał danego wydarzenia musi być zgodny z wolą Boga . Pogląd taki prezentuje w "Nie-Boskiej komedii" Zygmunt Krasiński . Ukazuje wizję abstrakcyjnej rewolucji - walki arystokratów z ludem . Założenie brzmi : Świat rozwija się przez przelew krwi i niszczenie starych form - dlatego ludzie wszczynają rewolucje . Lecz bez oparcia w Bogu nie może narodzić się postęp , najwyżej zło i kara . Stąd w zakończeniu "Nie-Boskiej komedii " o ostatecznym wyniku walki decyduje interwencja Boska . Działania ludzkie (zło walczy ze złem) ocenione są negatywnie , nie mogą dać nic dobrego , dlatego autor "odgórnie" rozstrzyga losy rewolucji , niszcząc dzieło komedii ludzi .
>"Mesjanizm Mickiewicza, a mesjanizm Słowackiego"
Pojęcie mesjanizm sięga do judaizmu i wzięło się od imienia Mesjasza, na którego przyjście oczekiwali Izraelici. Mesjasz miał przynieść im wolność. Według historyka filo-zofii Stanisława Pieroga mesjanizm jest wiarą w rychłe ziemskie zbawienie ludzkości, dokonane przez jednostkę lub zbiorowość powołanych przez Boga do tego celu.
Z mesjanizmem spotykamy się w "Dziadach cz. III" Adama Mickiewicza i w "Kordianie" Juliusza Słowackiego. Oba te utwory zostały napisane po powstaniu listopadowym i były swoistym rozliczeniem się z samym sobą oraz zadośćuczynieniem narodowi, któremu da-ne było przeżyć powstanie listopadowe. Czy oba te utwory ukazują taką samą wizję me-sjanizmu ?
O mesjanistycznej roli Polaków i Polski dowiadujemy się z Widzenia księdza Pio-tra zawartego w "Dziadach cz. III" (akt I scena V). Ksiądz Piotr w wizji tej widzi minio-ne dzieje Polski takie jak : rozbiory, powstanie listopadowe, prześladowanie, więzienie i zsyłka na Sybir młodzieży polskiej na podobieństwo dziejów Chrystusa. Prześladowanie młodzieży i związane z tym konsekwencje Mickiewicz porównuje do "rzezi niewiniątek", a oprawcę - carat do Heroda. Następnie naród polski zostaje jak Chrystus związany i wle-czony przed trybunał. Do Piłata przyrównani są Francuzi, którzy umywają jak Piłat ręce od odpowiedzialności. Zaborcy są przedstawieni jako ci, którzy wydali wyrok i ukrzyżo-wali Chrystusa. Krzyż niesiony przez uciśniony naród jest ogromny.
"Krzyż ma długie, na całą Europę ramiona"
Naród jak Chrystus zostaje ukrzyżowany, aby innym zniewolonym narodom dać wolność. Polska ma spełnić rolę mesjasza ludów Europy. Zmartwychwstanie będzie spełnieniem zadania jakie nadał narodowi polskiemu Bóg.
"Polska Chrystusem Narodów"
W wizji księdza Piotra ukazane jest również dziecię które uszło z życiem - przyszły mąż, który stanie na czele narodu i poprowadzi go ku zbawieniu.
"Patrz ! - ha ! - to dziecię uszło - rośnie - to obrońca !
Wskrzesiciel narodu, -
Z matki obcej; krew jego dawne bohatery,
A imię jego będzie czterdzieści i cztery."
Postawa Mickiewicza jest bierna, uważa, że naród ma czekać na "wskrzesiciela narodu" , który poprowadzi ich do wolności.
Słowacki teorię Mickiewicza obala w swoim dziele "Kordian" - w szpitalu waria-tów (akt II scena VII). Doktor pokazuje tytułowemu bohaterowi dwóch wariatów, którzy uosabiają mesjanizm mickiewiczowski.
"Dwóch widzisz, za lud cierpią obaj;
A jak cierpią, powiedzą: abyś sam ocenił..."
Pierwszy z nich ma rozkrzyżowane ręce i twierdzi, że jest krzyżem do którego przybito Chrystusa - poświęcił się, aby dźwigać zbawiciela.
"A jam go zamiast ćwieków unosił za ręce"
Drugi wariat z podniesioną ręką twierdzi, że utrzymuje na rękach niebo. Nie może rąk opuścić ponieważ niebo zwali się na ziemię i zniszczy ludzkość.
"Módlcie się do mnie, jam zbawca codzienny,
Zasłaniam ludy przed nieba potopem..."
Obaj obłąkani utożsamiają się z Mesjaszem, poświęcają się dla innych. Doktor po przed-stawieniu ich wypowiada do Kordiana takie słowa:
"A cóż wiesz, że nie jesteś jak ci obłąkani ?
Ty chciałeś zabić widmo, poświęcić się za nic."
Słowacki przez te słowa wyraża pogląd, że mesjanizm - poświęcanie się jednostki dla in-nych jest rzeczą tylko dla ludzi obłąkanych, którzy poświęcają się nie dając w rzeczywi-stości innym korzyści.
Słowacki swoją koncepcję mesjanizmu narodowego ukazuje w monologu Kordia-na na Mont Blanc (akt I scena VII). Kordian po przemianie wewnętrznej wygłasza hasło winkelriedyzmu.
"Polska Winkelriedem narodów !
Poświęci się, choć padnie jak dawniej ! jak nieraz !"
Słowacki przez to nawiązuje do średniowiecznej historii o bohaterze walk przeciwko Au-strii o wolność Szwajcarii - Winkelriedzie. Jego bohaterski czyn - skupienie na sobie uwagi przeciwnika w czasie bitwy umożliwiła zwycięstwo rodakom. Słowacki uważał, że poświęcenie Polski - zwrócenie uwagi na siebie mocarstw zwłaszcza Rosji, da możliwość walki innym narodom o niepodległość.
Odpowiedź na pytanie postawione na początku : "Czy utwory Mickiewicza i Sło-wackiego ukazują taką samą wizję mesjanizmu ? " brzmi NIE. Mickiewicz porównuje Polskę do Chrystusa, mesjanizm rozpatruje w kategoriach religijnych. Jego koncepcja nawołuje do bierności i czekania na zbawiciela, który poprowadzi naród do wolności. Słowacki natomiast, Polskę przyrównuje do bohatera historycznego, a mesjanizm rozpa-truje w kategoriach polityczno - historycznych i jest on pozbawiony wątków religijnych. W przeciwieństwie do Mickiewicza nawołuje do walki - czyli postawy czynnej.
Problem mesjanizmu jest również aktualny i dziś. Wszystkie partie polityczne dążą do zbawienia Polski różnymi drogami. Ich wzajemne przepychanki kto ma rację nie dają krajowi żadnej korzyści. Uważam, że mesjanizm nie może spełnić swojego celu, gdy tylko się mówi i uważa, że "moje" rozwiązanie jest najlepsze. Ideą mesjanizmu powinno być : nie poświęcanie się, lecz czynne działanie dla poprawy żywotnych interesów państwa i narodu. I tu Słowacki mówiąc o konieczności działania ma rację, wszak i Mickiewicz w "Odzie do młodości" pisze :
"Razem, młodzi przyjaciele !...
W szczęściu wszystkiego są wszystkie cele.
Reasumując uważam, że zbawić naród można jedynie wspólnym, zgodnym działaniem, czyli "pracą od podstaw".
Rola poety i poezji w utworach literackich epoki romantyzmu
Poeta:
Nie jest rzemieślnikiem, ale artystą, który tworzy pod wpływem chwili, natchnienia i emocji. Jest to człowiek wyjątkowy i nie każdy może nim być. Jego warsztatem literackim są jego własne uczucia, nie ma ukształtowanych i wypracowanych środków. Chodzi mi o to, aby język giętki Powiedział wszystko, co pomyśli głowa, A czasem był jak piorun jasny, prędki, A czasem smutny jako pieśń stepowa, A czasem jako skarga nimfy miętki, A czasem piękny jak aniołów mowa ... Aby przeleciał wszystko ducha skrzydłem. Strofa być winna taktem, nie wędzidłem. J. Słowacki "Beniowski"
Poeta to wybraniec, człowiek wyjątkowy, czujący pewne powołanie i posłannictwo, które wypełnia bez oglądania się na wszystko, co mogłoby mu przeszkodzić. Jest to człowiek zbuntowany przeciw światu i często także Bogu. Sam chce być twórcą i kreatorem. Czuje się wodzem i sądzi, że jest w stanie zbudować lepszy świat i pomóc ludziom (tym zwykłym i szarym). Bo piękno na to jest, by zachwycało Do pracy - praca, by się zmartwychwstało. Bo nie jest światło, by pod korcem stało, Ani sól ziemi do przypraw kuchennych. K. C. Norwid "Promethidion"
Poeta nie może być zwykłym człowiekiem, bo cały musi poświęcić się poezji. Nie może mieć rodziny ani domu. Bycie poetą jest swego rodzaju nieszczęściem dla jego najbliższego otoczenia i rodziny, bo taki człowiek żyje po prostu w innym wymiarze i zwykli ludzie nie są w stanie go zrozumieć. Przykładem może tu być bohater "Nie-boskiej komedii" Z. Krasińskiego. Nie może on pogodzić obowiązków męża i poety. Ziemskość jego życia przeszkadzała szlachetnym ideałom i rozwojowi części poetyckiej tego tworu jakim był.
Poezja:
Jest niczym innym jak ujściem wnętrza duszy człowieka. Jest stanem ducha przelanym na papier w możliwie najbardziej wiarygodny sposób. Jest jego odczuciami i reakcją na świat zewnętrzny i wewnętrzne emocje. Stąd poezja mówi o stanie duchowym, a nie materialnym i wyraża to poprzez abstrakcję, a nie konkret.
Cele:
Celem poety i poezji jest przekazać wartość wszechświata, zbudzić ludzkość do działania i pomóc jej w walce o ową wartość. W przypadku Polski poezji miała specyficzne zadania, bo przecież kraj, który znajdował się ciągle w niewoli potrzebował nieustannej pomocy duchowej, która pobudziłaby go do wielkich czynów narodowowyzwoleńczych. Najlepiej o tym świadczy fragment z "Konrada Wallenroda" A. Mickiewicza (pieśń wajdeloty): O, wieści gminna! ty arko przymierza Między dawnymi i młodszymi laty, W tobie lud składa lud swego rycerza, Swych myśli przędzę i swych uczuć kwiaty. Arko! tyś żadnym niezłamana ciosem, Póki cię własny lud nie znieważy, O pieśni gminna, ty stoisz na straży Narodowego pamiątek kościoła, Z archanielskimi skrzydłami i głosem, Ty czasem i dzierżysz miecz archanioła.
Poezja ma więc ogromną moc, potrafi zachować dla przyszłych pokoleń pamięć bohaterów i wielkich czynów. Tym, który je przekaże jest poeta-bard (wajdelota). Nie, ja przeżyję... i ciebie, mój synu! - Chcę jeszcze zostać, zamknąć twe powieki, I żyć, ażebym sławę twego czynu Zachował światu, rozgłosił na wieki. (...) Gdzie nie dobiegnę, pieśń moja doleci, Bard dla rycerzy w bitwach, a niewiasta Będzie ją śpiewać dla swych dzieci; Będzie ją śpiewać i kiedyś w przyszłości Z tej pieśni wstanie mściciel naszych kości!
Innym celem poezji było po prostu wyrażenie wnętrza artysty, jego niepokojów oraz tego jak odbiera świat. W "Testamencie moim" Juliusza Słowackiego autor żegna się ze światem i rozlicza się ze swojego życia z tymi, którzy pozostaną. Mówi jakie ideały nim kierowały i żałuje jedynie tego, że nie był w stanie pozostawić po sobie nic trwałego ("ani dla mojej lutni, ani dla imienia"). Pomimo tego rozkazuje potomnym: Lecz zaklinam, niech żywi nie tracą nadziei I przed narodem niosą oświaty kaganiec, A kiedy trzeba na śmierć idą po kolei, Jak kamienie przez Boga rzucone na szaniec.
Tak więc rolą poety jest dać przykład innym i ze swojej postawy uczynić wzorzec.
Natomiast bohater "Dziadów" cz. III Adama Mickiewicza, Konrad, mówi czym jest dla niego poezja, jak odbiera dobro, piękno i mądrość. Twierdzi, że jego zadaniem jest przekazać te odczucia ludziom, bo oni sami tego nie potrafią lub po prostu nie zauważają tych wartości, a poeta ma moc prawie boską i mógłby się zmierzyć z samym Twórcą w sferze uczuć.
Przez zwykłych ludzi poeci traktowani są jak szaleńcy, którzy idąc z 'widłami na Słońce' chcą za wszelką cenę zmienić świat. Czasem poeci są nawet prześladowani i porównywani z siłami nieczystymi. W rzeczywistości poeci przemycają w swych dziełach treści narodowowyzwoleńcze, kryjąc się przed czujnym okiem cenzorów państw zaborczych.
Polemika rozgrywa się w całym dramacie. Pierwszą osobą w Prologu jest właśnie Mickiewicz, który wygłasza teorię poezji narodowo - wyzwoleńczej. Jest twórcą teorii mesjanistycznej. Według Słowackiego mesjanizm to przeżywanie cierpienia i bierne czekanie na godzinę wyzwolenia. Poeta jest ukazany za pomocą dogmatów biblijnych, jako duch apokalipsy, prorok, który wieści przyszłość, jest pierwszym i ostatnim, alfą i omegą. Głos poety - proroka jest głosem uspokajającym, pocieszającym, usypiającym czujność narodu. Poezja według Mickiewicza powinna koić rozpacz i nieszczęście, być balsamem lezącym rany. Pierwszej osobie odpowiada druga. Jest ona przeciwnikiem Mickiewicza, najprawdopodobniej jest nią Słowacki, który krytykuje jego poglądy. Następnie przemawia osoba trzecia. Jest to nowy Słowacki, inne wcielenie poety, który wygłasza nową koncepcję walki narodowo - wyzwoleńczej, przeciwną mesjanizmowi i prometeizmowi Mickiewicza. Poezja ma pobudzać do działania, wskrzeszać bohaterów narodowych, ratować od cierpienia, wierności (rozbudzić świadomość narodową Polaków, powoływać do czynu zbrojnego). Słowacki dwóm drogom Mickiewicza prowadzącym do wyzwolenia (mesjanizm i prometeizm) przeciwstawia trzecią - winkelriedyzm (idea walki zbrojnej czynnej lecz samotnej). Słowacki kompromituje też prezentowaną przez siebie drogę - obrazuje to klęska Kordiana. W scenie w szpitalu wariatów krytykuje mesjanizm (Kordiana odwiedza Doktor o szatańskich cechach. Jeden jest krzyżem, drugi podtrzymuje niebo, aby nie spadło na ludzi - obaj przedstawiają swoista oceną mesjanizmu.
Ujęcie poety i poezji w innych utworach.
Konrad Wallenrod
Poezja jest skarbnicą pamiątek narodowych, utrwala i opiewa czyny bohaterów, przechowuje historie narodu.
Poezja ma wymiar tyrtejski - zagrzewa do walki, podsyca nienawiść do wroga, stawia wzorce postępowania.
Poezja łączy pokolenia, jest "arka przymierza między starszymi a nowymi laty" - spoiwem ojców i synów.
Dziady
W "Wielkiej improwizacji" temat poezji jest szczególnie ważny . Konrad, mówiąc o sobie, stwarza mit poety - samotnego śpiewaka, którego przeciętni ludzie nie rozumieją. jest to jednak istota obdarzona boską mocą tworzenia - dlatego poeta Konrad uzurpuje sobie prawo, by być równym Bogu, by mieć jego władzę. Poezja jest tu siłą stwarzania, potęgą boską, a ponadto jest siłą natchnienia, płynie wprost z serca obdarzonych łaską poetów.
Grób Agamemnona
W grobowcu dawnego wodza ujrzał poeta "lutnię Homera", lecz nie mógł jej użyć, by opiewać czyny szlachetne i zwycięskie, bo jest potomkiem narodu niewolników... "Koń poezji - Pegaz", któremu poeta dał się ponieść, czerpie siłę z historii, przedstawia obrazy, stawia oceny, rozlicza narody z ich czynów (do takiego rozliczenia doprowadza w utworze).
Testament mój
"zostanie po mnie ta siła fatalna", oto poezja jest siłą, która nie boi się śmierci, trwa nawet gdy nie ma już jej twórcy i ma wielka moc - przekształcania dusz zwykłych w bohaterów:
"aż was zjadacze chleba
w aniołów przerobi."