Blog literacki, portal erotyczny - seks i humor nie z tej ziemi
Sztuka średniowiecza - styl romański Encyklopedia
X - XII w. n.e.
Uniwersalizm kultury średniowiecza.
Dominacja budownictwa sakralnego.
Materiał budowlany - kamień.
Budowle były grube, przysadziste, ciężkie. Składały się z prostych brył geometrycznych (prostopadłościany, walce, sześciany). Otwory okienne sytuowane w górnych partiach murów. Jest ich niewiele. Często dzielono je jedną kolumną (BIFORIUM) lub dwoma (TRIFORIUM). Dekoracja skromna. Są to płaskorzeźby na kapitelach kolumn; w portalu jako fryzy obiegające górne partie ścian. Tematyka to motywy sakralne, geometryczne, roślinne.
Sławnym dziełem rzeźbiarskim tego okresu są metalowe drzwi w Katedrze gnieźnieńskiej przedstawiające sceny z życia i męczeńską śmierć św. Wojciecha.
MALOWANO płaską plamą uzupełnioną rysunkiem. Postacie znajdują się na jednolitym tle, często złotym. Malarstwo znajduje się głównie w psałterzach i ewangeliarzach (ilustracje).
Zabytki:
- Kolegiata w Tumnie pod Łęczycą
- kościół św. Andrzeja w Krakowie
Sztuka średniowiecza - styl gotycki
od XII do XIV w.
Gotyk cechuje wertykalizm czyli strzelistość. Budowanie tak wysokich budowli było możliwe dzięki zastosowaniu nowego systemu konstrukcyjnego:
[- schemat ;-) ]
Łuki przyporowe trzymały sklepienie krzyżowo-żebrowe. Przypora - przytrzymywana skarpą - podpierała łuki przyporowe.
Pionowość budowli akcentował łuk ostry wieńczący otwory okienne i drzwiowe. Pojawiały się także liczne wieżyczki. Okna były wydłużonymi prostokątami wypełnionymi kolorowymi witrażami i uzupełnionymi kamienną ażurową dekoracją (MASWERK). W centralnym miejscu znajdowało się okrągłe okno z motywem rozety. Dekoracja - bardzo bogata (rzeźba pełna i płaskorzeźba). Francja to ojczyzna gotyku. np.:
- Paryż - katedra Notre Dame
- katedra w Amiens
- katedra św. Stefana(Szczepana) [występują różne nazwy] w Wiedniu
- Czechy - katedra św. Wita w Pradze, most Karola [też Praga]
- Niemcy - katedra w Kolonii
- Włochy - katedra w Mediolanie
- Polska - kościół Mariacki w Krakowie, katedra NMP w Gdańsku, kamienice mieszczańskie w Krakowie i Gdańsku, ratusze w Poznaniu i Wrocławiu, zamki obronne - Malbork.
Typowa dla gotyku jest postać Madonny wygiętej w kształcie litery S.
Najsłynniejszym polskim zabytkiem jest ołtarz Wita Stwosza w Krakowie:
Autor po mistrzowsku oddał detale anatomiczne jak: żyły na dłoniach, skręcone włosy itp. Każda z postaci jest zindywidualizowana nie tylko pod względem wyglądu zewnętrznego, ale również przeżyć wewnętrznych. Ołtarz główny to rzeźba pełna; na skrzydłach znajdują się płaskorzeźby przedstawiające sceny z życia Marii. Całość jest malowana (polichromia).
Malarze pokazywali bryłę w sposób trójwymiarowy (3-D). Postacie pokazane są we wnętrzach lub na tle pejzażu, nie zawsze zgodnie z zasadami perspektywy.
Hans Memling - 'Sąd ostateczny'.
ENCYKLOPEDIA
ŚREDNIOWIECZA SZTUKA. Do okresu średniowiecza zalicza się malarstwo, rzeźbę i architekturę chrześc. od początków ich istnienia, aczkolwiek pod względem formy należące jeszcze do późnego antyku, nazywane sztuką wczesnochrześc. (wczesnochrześcijańska sztuka), ponadto sztukę przedrom. (przedromańska sztuka), następnie rom. (romańska sztuka)i got. (gotyk). Sztuka bizantyńska od VI w. rozwijała się własnym rytmem. W średniowieczu nastąpiło sformułowanie, rozwinięcie i rozpowszechnienie wszystkich podstawowych tematów chrześc. sztuki religijnej. Podstawą źródłową przedstawień był tekst Pisma Świętego oraz jego egzegeza, apokryfy i legendy hagiograf. (hagiografia), celem zaś unaocznienie najważniejszych treści nauki Kościoła o Zbawieniu. Bujny rozwój sztuk przedstawiających wynikał z przekonania, że malarstwo i rzeźba mogą pełnić ważną funkcję w objaśnianiu i nauczaniu prawd wiary, zwł. ludzi niewykształconych. Przejawy kultu obrazów wielokrotnie budziły jednak sprzeciw teologów, a w skrajnych przypadkach prowadziły do ikonoklazmu. Średniowiecze nie wypracowało własnej teorii sztuki, przyjąwszy definicję staroż., że sztuka jest umiejętnością postępowania wg reguł, prowadzących do zamierzonego celu. Sztuka (łac. ars, artes) obejmowała więc zarówno dociekania i umiejętności intelektualne (sztuki wyzwolone, łac. artes liberales), jak i procesy wytwarzania rozmaitych przedmiotów (sztuki mech., łac. artes mechanicae). Dzieła architektury, malarstwa i rzeźby były zaliczane do tej drugiej kategorii i klasyfikowane ze względu na technikę wykonania oraz materiał, z jakiego zostały sporządzone. W strukturze społeczeństwa średniow. artyści mieli zasadniczo status rzemieślników; dzieła powstawały w wyspecjalizowanych warsztatach, początkowo klasztornych i katedralnych, później również miejskich. Od XIII w. warsztaty miejskie były zorganizowane w cechach; przynależność do cechu była obowiązkowa; warsztatem kierował mistrz, mający pod opieką uczniów i czeladników, a warunkiem uzyskania samodzielności zaw. była pozytywna ocena wykonanego własnoręcznie dzieła mistrzowskiego, tzw. majstersztyku. Swobodniejszą strukturę i szerszy zakres działania miały strzechy bud., czyli zespoły rzemieślników różnych specjalności, pracujących przy projektowaniu i wznoszeniu budowli. Artyści średniow. zazwyczaj nie sygnowali dzieł, lub oznaczali je tylko inicjałami; toteż większość z nich pozostaje anonimowa bądź znana jest jedynie pod przydomkami nadanymi przez badaczy sztuki średniowiecza Zob. też Polska (Sztuka).
W. SAUERLAENDER Rzeźba średniowieczna, Warszawa 1975;
B. FILARSKA Początki architektury chrześcijańskiej, Lublin 1983;
G. HENDERSON Wczesne średniowiecze, Warszawa 1984;
G. DUBY Czasy katedr. Sztuka i społeczeństwo 9801420, Warszawa 1986;
B. FILARSKA Początki sztuki chrześcijańskiej, Lublin 1986;
J.T. FRAZIK Ze studiów nad warsztatem architekta i budowniczego w średniowieczu, Kraków 1990.